ABD'deki Tennessee Üniversitesi'nden Matthew Pittman, kullanıcıların sosyal medya gezerken kendilerini aslında ihtiyaç duymadıkları ürünleri satın alırken bulmalarının nedenini anlattı.

Gizmodo'da konuyla ilgili bir makale kaleme alan Pittman, "Sosyal medyanın davranışları nasıl etkilediğine dair son deneylerimize göre, zihinsel açıdan yorgun olduğunuzda, gönderilerdeki yüksek sayıda beğeniden etkilenme olasılığınız daha yüksek" ifadelerini kullandı.

Pittman'a göre bu durum, kullanıcıların ihtiyacınız duymadığı veya aslında istemediği ürünlerin reklamlarına tıklamasına sebebiyet veriyor.

Akademisyen, 2022'nin sonlarında, meslektaşı Eric Haley'le birlikte çeşitli zihinsel yükler altındaki insanların reklamlara nasıl tepkiler verdiğini anlamak için 18-65 yaş arası ABD'liler üzerinde deneyler yapmıştı.

Söz konusu çalışmalarda bir kontrol grubu, sadece bir reklamlara bakmakla görevlendirilmişti. İkinci bir gruba 9 basamaklı bir sayıyı ezberlemesi ve ardından reklama bakması söylenmişti.

Üçüncü grup da Instagram'da 30 saniye boyunca gezinmiş ve ardından reklama bakmıştı.

İlk çalışmada bir yemek reklamı, ikincide dondurma ve üçüncüde kahve çekirdekleri reklamı kullanılmıştı.

"Reklam fotoğrafı ve altyazı, her grup için aynıydı, yalnızca beğeni sayısı manipüle edilmişti" diyen Pittman, sözlerini şöyle sürdürdü:

Katılımcılar rastgele yüzlerce veya binlerce beğeni alan reklamlar gördü.

Pittman, deneylere katılan kişilerden bir ürünü neden satın almak istediklerini açıklamasını da talep ettiklerini aktardı.

Buna göre kontrol grubundakiler, seçimlerini mantıklı cevaplarla açıklayabiliyordu. Örneğin, biri, "Reklamlardaki dondurmanın tadını merak ettim" derken, bir diğeri de "Reklamı beğendim. Basit ve temiz. Hemen konuya giriyor" gibi gerekçeler sunmuştu.

Öte yandan zihni daha yorgun olan, örneğin Instagram'da 30 saniye gezinmiş olan kullanıcıların genellikle anlamsız cevaplar verdiği görülmüştü.

Bazıları "yemek" veya "tabak" gibi tek kelimelik yanıtlar verirken, bazıları da "Resimde çok fazla kelime ve seçenek vardı" diyerek reklamlardan daha yüzeysel biçimde etkilendiklerini gözler önüne sermişti.

Uzmanlar, bu zihinsel tükenmişlik durumunu "bilişsel aşırı yüklenme" diye adlandırıyor.

"Sosyal medyayı kullanmak sizi bu duruma sokuyor çünkü sürekli olarak pek çok farklı kişiden gelen farklı türde metin, fotoğraf ve video gönderilerini değerlendiriyorsunuz" diyen Pittman, sözlerine şöyle devam ediyor:

Tüm bu kaydırma ve değerlendirme, kendimizi bitkin ve dağınık hissetmemize neden oluyor.

Pittman, "Tüketiciler, sosyal medyadan bilinçsiz şekillerde nasıl etkilendiklerini anlayarak, daha dikkatli ve bilinçli olabilir ve umarım ihtiyaç duymadıkları bir su şişesi daha satın almaz" diye de ekliyor.

Independent Türkçe, Gizmodo, Instructional Science

Derleyen: Çağla Üren