Bilim insanları Stonehenge'in Ay'ın konumlarına göre inşa edilmiş olabileceğini düşünüyor. 

Güneş'le bağlantısı olduğu bilinen bu tarih öncesi yapının taşları, yaz ve kış gündönümlerine göre hizalanmış durumda. Fakat anıtın Dünya'nın uydusuyla ilişkisinin yeterince incelenmediğini düşünen araştırmacılar nadir gerçekleşen bir olay sırasında sorularına cevap bulmayı umuyor.

18,6 yılda bir yaşanan ve "büyük Ay durması" denen olayda Ay'ın doğuşu ve batışı ufuk boyunca birbirinden en uzak noktalara ulaşıyor. 2024-2025'te meydana gelecek sıradaki büyük Ay durması, bilim insanlarının teorilerini test etmesine imkan tanıyacak. 

Tarihi anıtları ve alanları yöneten hayır kuruluşu English Heritage, Ay'ın hareketleriyle Birleşik Krallık'ta yer alan anıt arasında bir ilişki olup olmadığını bulmak üzere Oxford, Leicester ve Bournemouth üniversiteleri ve Royal Astronomical Society'den uzmanlarla beraber çalışacak. Bournemouth Üniversitesi'nden araştırmacılar Ay'ın hareketleriyle Stonehenge'in ilişkisini kaydedecek. Üniversitede öğretim üyesi olan Dr. Fabio Silva şöyle diyor:

Bunu asla kanıtlayamayacağız ama bu anıtları ve Ay'ı ne kadar iyi anlayabilirsek argümanımız da o kadar güçlü olur.

Bazı bilim insanları, anıtı inşa edenlerin büyük Ay durmasının farkında olduğunu ve bu nedenle ölülerini alanın belli bir yerine gömmüş olabileceğini düşünüyor. Stonehenge'in MÖ 3000 ila 500 yıl sonrasına denk düşen ilk dönemlerinde gömülen ölüler büyük ölçüde anıtın güneydoğusuna yoğunlaşmış durumda. Yakılmış cesetlerin yer aldığı bu alan, Ay'ın en güneyden yükseldiği konumla genel olarak aynı hizada.

Her yıl binlerce kişi yaz gündönümünü izlemek için Stonehenge'e akın ediyor (Kin Cheung/AP)

Bir başka teorideyse, ikisi hâlâ ayakta olan 4 İstasyon Taşı'nın bu nadir olayda Ay'ın alacağı konumlara göre inşa edildiği öne sürülüyor. Leicester Üniversitesi'nde arkeoastronomi bölümünde emeritus profesör olan Clive Ruggles şöyle diyor:

İstasyon Taşları, Ay'ın en uç noktalarıyla aynı hizada ve araştırmacılar bunun kasıtlı yapılıp yapılmadığını, eğer öyleyse bunun nasıl başarıldığını ve amacının ne olabileceğini yıllardır tartışıyor.

Daha önce Stonehenge'in 356,25 günlük bir Güneş takvimi olarak inşa edildiği teorisi ortaya atılmış fakat 2023'te yapılan bir araştırmada bunun doğru olmadığı öne sürülmüştü. Yapının takvim görevi görecek kadar isabetli olmadığını söyleyen araştırmacılar Stonehenge'in esasen ölüler hakkında bir anıt olduğu belirtmişti.

Ay'ın en güneyden doğuşunu canlı yayımlamayı planlayan English Heritage, halkı tam ne zaman gerçekleşeceği belli olmayan bu nadir olayı gözlemlemeye davet ediyor. 

Independent Türkçe, BBC, Guardian, Live Science

Derleyen: Büşra Ağaç