Büyük ve bölgesel güçler, bir dizi fikri belirli, ayrıntılı ve entegre aşamalardan oluşan bir eylem planına dönüştürmek için çabalarını yoğunlaştırıyor. Bu eylem planının Gazze’de 45 günlük bir ateşkesle başlayıp, haziran ayından önce büyük bir bölgesel-uluslararası anlaşmayla sona ermesi öngörülüyor. Haziran ayında ise Kongre başta olmak üzere ABD kurumları, kasım ayında yapılacak seçimlerle meşgul olmaya başlayacak.
Söz konusu fikirler üç aşamaya dayanıyor: Gazze’de bir ateşkes; İsrailliler ve Filistinliler için bir siyasi süreç ve bölgesel-uluslararası bir anlaşma.
Bu hareketlerin başlangıç noktası ABD’li, Katarlı, Mısırlı ve İsrailli yetkililerin Paris’te hazırladığı çerçeve anlaşma taslağına dayalı olarak Gazze’de bir ateşkes için anlaşmaya varılmasıdır.
Al Majalla, anlaşma taslağının metnine ulaştı. “Anlaşma taslağı; Gazze’de bir ateşkes, İsrailliler ve Filistinliler için siyasi bir süreç ve bölgesel-uluslararası bir anlaşma içeriyor.”
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
Paris Anlaşması’nın metni
ABD Merkezî İstihbarat Teşkilatı (CIA) Başkanı William Burns, Gazze ateşkesine ilişkin bir anlaşmaya varmak için İsrailli, Katarlı ve Mısırlı güvenlik ve siyaset yetkilileriyle görüşmeler gerçekleştirmişti. Mekik turlarından sonra ‘Taraflar Arasında Kapsamlı Bir Anlaşma İçin Genel Çerçeve’ adını taşıyan ve üç aşamadan oluşan bir belgeye ulaşıldı.
Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı metne göre 45 gün sürecek ilk aşama, belirli sayıda Filistinli mahkûm karşılığında kadın, 19 yaş altı çocuk, yaşlı ve hasta tüm İsrailli rehinelerin serbest bırakılması doğrultusunda insani hareketi ve bunun yanı sıra insani yardımları yoğunlaştırmayı hedefliyor. Hedefler arasında güçlerin yoğun nüfuslu bölgelerin dışında yeniden konumlandırılması, Gazze Şeridi’nin tüm bölgelerinde hastanelerin yeniden inşa çalışmalarının başlatılmasına izin verilmesi, Birleşmiş Milletler’in (BM) ve kuruluşlarının insani hizmet sunmasına müsaade edilmesi ve siviller için sığınma kamplarının kurulması da yer alıyor. İlgili maddeler şunlar:
-Tarafların rehine ve mahkûm takasını tamamlayabilmesi için askerî operasyonlara ara verilecek, hava keşifleri durdurulacak ve İsrail güçleri, Gazze Şeridi’nin tamamında yoğun nüfuslu bölgelerden uzakta yeniden konuşlandırılacak.
-Taraflar, birkaç Filistinli mahkûm karşılığında kadın, 19 yaş altı çocuk, yaşlı ve hasta tüm İsrailli rehineleri serbest bırakacak. Bu, daha önce üzerinde anlaşmaya varılan listelerde isimleri yer alan tüm kişilerin bu aşamada serbest bırakılmasını sağlayacak şekilde yapılmalıdır.
-İsrail tarafı, (belirlenecek) büyük miktarda insani yardımın, yakıtın ve buna benzer malzemelerin günlük olarak girişinin yoğunlaşmasına izin verecek. Aynı şekilde uygun miktarlarda insani yardımın kuzeyi de dahil olmak üzere Gazze Şeridi’nin tüm bölgelerine ulaşmasını sağlayacak.
-Gazze Şeridi’nin tüm bölgelerinde hastanelerin yeniden inşa edilmesine, sivillere kamplar kurulması için gerekli malzemelerin sokulmasına ve BM ile kuruluşları tarafından sivillere sunulan tüm insani hizmetlerin yeniden başlamasına izin verilecek.
-Sükunetin yeniden sağlanması için gerekli koşullara ilişkin (dolaylı) görüşmeler başlatılacak.
Belgeye göre ikinci aşama, belirli sayıda Filistinli mahkûm karşılığında sivil ve asker tüm erkek rehinelerin serbest bırakılmasını, birinci aşamadaki insani uygulamaların sürdürülmesini ve bunun ilk aşamada üzerinde anlaşılacak duruma uygun olarak yapılmasını kapsıyor.
Üçüncü aşamada ise sükunetin yeniden sağlanması için gerekli şartlar konusundaki (dolaylı) görüşmelerin üçüncü aşama bitmeden önce tamamlanması ve duyurulması gerektiği söyleniyor. Bu aşama, iki taraftaki cesetlerin ve ölü kalıntılarının gelip kimlik tespiti yapıldıktan sonra takas edilmesini, birinci ve ikinci aşamadaki insani uygulamaların sürdürülmesini ve bunun da ilk iki aşamada üzerinde anlaşmaya varılacak duruma uygun olarak yapılmasını hedefliyor.
Hamas ve İslami Cihad, ateşkesin tam bir ateşkese dönüştürülmesini, İsrail ordusunun geri çekilmesini ve olabildiğince çok mahkûmun serbest bırakılmasını istiyor.
Hamas ve İslami Cihad
Mısır, bu anlaşmanın taslağını Hamas ve İslami Cihad liderlerine gönderdi. Bu iki hareket, görüşlerini Kahire’ye bildirmek üzere anlaşma taslağının metnini inceliyor. Bununla birlikte iki hareketin üzerinde durduğu temel noktalar; ateşkesin tam bir ateşkese dönüşmesi, İsrail ordusunun Gazze’den çekilmesi, olabildiğince çok mahkûmun serbest bırakılması, insani yardımların yoğunlaştırılması ve yerinden edilmişlerin evlerine geri dönmesidir. Hamas’ın ve İslami Cihad’ın kendi tutumlarına ilişkin bir belgeyi yakın zamanda Mısır’a göndermeleri bekleniyor.
Mısır, geçen yılın sonunda iki tarafa ateşkes ve siyasi meseleler hakkında teknik maddeler içeren farklı bir belge teslim etmişti. Bu belge iki madde içeriyor: Birincisi, tam bir ateşkes karşılığında Gazze Şeridi’ni ve Batı Şeria’yı yönetmek üzere hizipçi olmayan, teknokrat bir hükümetin kurulması ve Hamas’ın Gazze yönetimden vazgeçmesi, ikincisi ise bu anlaşmanın ABD, Mısır ve Katar tarafından gözetilmesidir.
Bu belgede 7 ila 10 gün sürecek insani bir anlaşmadan bahsediliyordu. Söz konusu anlaşmaya göre Hamas, elinde bulunan tüm kadın, çocuk, hasta ve yaşlı sivilleri serbest bırakacak; karşılığında ise İsrail de üzerinde anlaşmaya varılan, uygun sayıda Filistinli mahkûmu serbest bırakacaktı.
İsrail, halihazırda 129 kişinin rehine olarak alıkonduğunu söylüyor. Aralık ayındaki tahmine göre de en az 21 kişi öldü. Hamas, 110 sivil rehineyi serbest bıraktı ve aralarında İsrail ordusu tarafından yanlışlıkla vurulan üç erkeğin de bulunduğu 11 ceset ele geçirildi. Buna karşılık İsrail de hapishanelerinden 240 Filistinliyi serbest bıraktı.
ABD ve Arap ülkeleri, İsrail’de ve Ortadoğu’daki öncelikleri yeniden belirlemek için ‘insani ateşkesten’ faydalanmayı umuyor.
İkinci aşama: Siyasi çerçeve
ABD ve Arap ülkeleri, İsrail’de ve Ortadoğu’daki öncelikleri yeniden düzenlemek için 45 günlük ‘insani ateşkesten’ faydalanmayı umuyor. Batılı yetkililere göre üzerinde çalışılan bir dizi adım mevcut:
-İnsani ateşkesin kalıcı bir ateşkese dönüştürülmesi.
-İsrail’e Batı Şeria’daki kışkırtmayı durdurması ve yerleşimcileri dizginlemesi yönünde baskı yapılması.
-Filistin devletinin tanınmasına ilişkin Batılı siyasi tutumların ilan edilmesi.
-Filistin Yönetimi’nde reform yapılması ve Gazze Şeridi ile Batı Şeria’yı yönetecek teknokrat bir hükümetin kurulması.
-Tel Aviv’in Filistin Yönetimi çalışanlarının maaşlarının ödenmesi için vergi fonlarının aktarılmasına ilişkin ABD-Norveç Anlaşması’nı uygulaması.
-Gazze Şeridi’nin imarının tartışılması ve güvenlik temini için gözlemcilerin görevlendirilmesi.
-ABD Başkanı Joe Biden’ın ekibi eski Başkan Bill Clinton’ın 2000 yılı sonunda ilan ettiği ‘Clinton Kriterleri’ni taklit ederek, siyasi çözüm için, ‘Biden Kriterleri’ adlı bir belge üzerinde çalışıyor.
Batılı yetkililer, Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı David Cameron’un ve Batılı yetkililerin Filistin devletinin tanınmasına dair açıklamalarının hedefinin, siyasi yolun önünü açmak ve İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’ya baskı yapmak olduğunu söylüyor. Aynı şekilde bir Avrupa önerisi uyarınca bölgede barış için uluslararası bir konferans düzenlenmesi önerisi de tartışılıyor.
Yahya es-Sinvar ve Muhammed ed-Dayf gibi bazı Hamas liderlerinin Gazze’den çıkıp bir Arap ülkesine gitmesi ihtimali için ortaya atılan fikirler mevcut.
Bölgesel-uluslararası bağlam
Bu fikirler üzerinde çalışanlar, üçüncü aşamaya ya da üçüncü bağlama geçmeyi umuyor. Bu bağlam, bölgedeki öncelikleri değiştiren ve özellikle Filistin devletinin tanınmasına ilişkin adımlar atıldıktan sonra bölgeyi 7 Ekim 2023 saldırısı öncesindeki aşamaya geri döndüren bölgesel güvenlik ve yapı düzenlemelerinin tartışılmasını içeriyor. Bu, stratejik savunma anlaşmaları imzalamaya yönelik ABD-Suudi Arabistan müzakerelerini de kapsıyor.
Batılı yetkililere göre bu fikirlerin somut gerçekliğe dönüşmesi önünde üç düğüm var:
Birincisi, Netanyahu ve onun sağcı hükümeti. Netanyahu, yargılamadan kaçmak için iktidarının devam etmesini istiyor ve hükümetinin çöküşüne yol açan adımların atılmasını istemiyor.
İkincisi, Hamas’ın Gazze’deki lideri Yahya es-Sinvar’dır. Sinvar, kendisini sahne dışı bırakacak bir yola girilmesini istemiyor.
Üçüncüsü, İran’dır. İran da kendisinin bölgedeki rolünü ve kartlarını zayıflatacak bölgesel bir sürecin başlamasını istemiyor.
Yetkililere göre ABD yönetimi, insani ateşkesi kalıcı bir ateşkese dönüştürmenin İsrail’in ruh halini değiştirebileceğini ve Yair Lapid’in Netanyahu hükümetine katılıp, Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir ile Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in de hükümetten ayrılmasını sağlayabileceğini umuyor. Yetkililer, Yahya ve Muhammed es-Sinvar ile Kassam Tugayları’nın komutanı Muhammed ed-Dayf gibi bazı Hamas liderlerinin Gazze’den çıkıp bir Arap ülkesine gidebileceği yönünde fikirlerin ortaya atıldığına da işaret ediyor.
Hiç kuşkusuz dörtlü Paris toplantısı, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın bölge gezisi ve yaklaşan altılı Arap toplantısı, bu noktaların çeşitli yönlerinin tartışıldığı görüşmelerdir.
Hamas'tan olumlu yanıt
Filistinli kaynaklar, Hamas'ın Gazze Şeridi'nde her biri 45 gün sürecek, 3 aşamalı esir takası ve ateşkes öngören planı kabul ettiğini bildirdi.
Paris toplantısından çıkan teklife karşı Hamas'ın cevabı şu şekilde:
"Bu anlaşma, taraflar arasındaki karşılıklı askeri operasyonları durdurmayı, tam ve sürdürülebilir sükunete ulaşmayı, iki taraf arasında esir değişimini, Gazze'deki ablukayı sona erdirmeyi, yeniden inşa etmeyi, sakinleri ve yerinden edilmiş kişileri evlerine geri döndürmeyi ve Gazze Şeridi'nin tüm bölgelerindeki tüm sakinler için barınma ve yardım gereksinimlerini sağlamayı amaçlamaktadır.
İlk aşama (45 gün): Bu insani yardım aşaması, kadınlar, çocuklar (askere alınmayan 19 yaş altı), yaşlılar ve hastalar da dahil olmak üzere tüm İsrailli tutukluların belirli sayıda Filistinli tutuklu karşılığında serbest bırakılmasını, insani yardımın yoğunlaştırılmasına, güçlerin nüfuslu bölgelerin dışına yeniden konumlandırılmasına, Gazze Şeridi'nin tüm bölgelerinde hastaneler, evler ve tesisler için yeniden yapılanma çalışmalarının başlatılmasına izin verilmesine, Birleşmiş Milletler ve kuruluşlarının insani hizmetler sağlamasına izin verilmesine ve aşağıdakilere göre nüfus için barınak kampları kurulmasına ek olarak şunları amaçlamaktadır:
- Tarafların tutuklu ve mahkûm değişimini tamamlamalarını sağlamak için askeri operasyonların geçici olarak durdurulması, havadan keşif yapılması ve İsrail kuvvetlerinin sınır çizgisi boyunca Gazze Şeridi'ndeki nüfuslu bölgelerden uzağa yeniden konumlandırılması;Taraflar, İsrailli tutukluları, kadınları ve çocukları (askere alınmayan 19 yaşın altındakiler), yaşlıları ve hastaları, bu aşamada isimleri daha önce kararlaştırılan listelerde yer alan tüm kişilerin serbest bırakılmasını sağlayacak şekilde yapılması şartıyla, bir dizi Filistinli tutuklu karşılığında serbest bırakacaklardır.
- Nüfusun ihtiyaçları için (belirlenecek) gerekli ve yeterli miktarda insani yardım, yakıt ve benzerlerinin günlük olarak girişinin yoğunlaştırılmasının yanı sıra, Gazze Şeridi'nin kuzeyi de dahil olmak üzere Gazze Şeridi'ndeki tüm bölgelere uygun miktarlarda insani yardımın ulaşmasına ve yerinden edilmiş kişilerin Şeridin tüm bölgelerindeki ikamet yerlerine geri dönmesine izin verilmesi.- Gazze Şeridi'ndeki hastanelerin yeniden inşası ve nüfusu barındıracak kampların / çadırların kurulması için gerekli tesislerin kurulması ve Birleşmiş Milletler ve ajansları tarafından nüfusa sağlanan tüm insani hizmetlerin yeniden başlatılması.- Tam sakinliği sağlamak için gerekli gereksinimler hakkında (dolaylı) tartışmalar başlatmak.
Birinci aşamanın ayrıntılarına ekli ek, birinci aşamanın uygulanması sırasında ikinci ve üçüncü aşamaların ayrıntılarının kararlaştırılması koşuluyla bu anlaşmanın ayrılmaz bir parçasıdır.
İkinci aşama (45 gün): Karşılıklı askeri operasyonların durdurulmasının devamı ve tam bir sükunet durumuna geri dönülmesi gerekliliklerine ilişkin tartışmalar (dolaylı) ikinci aşamanın uygulanmasından önce tamamlanmalı ve ilan edilmelidir ve bu aşama, belirli sayıda Filistinli mahkum karşılığında tüm erkek tutukluların (siviller ve askerler) serbest bırakılmasını ve ilk aşama için insani önlemlerin sürdürülmesini, İsrail güçlerinin Gazze Şeridi'nin tüm bölgelerinin sınırları dışına çekilmesini ve evlerin, tesislerin ve altyapının kapsamlı bir şekilde yeniden inşasının başlamasını amaçlamaktadır. Gazze Şeridi'nin tüm bölgelerinde, bunun uygulanmasını ve Gazze Şeridi'ndeki kuşatmanın tam olarak sona ermesini sağlayan özel mekanizmalara göre, ilk aşamada kararlaştırılacaklara göre tahrip edildi.
Üçüncü aşama (45 gün): Bu aşama, birinci ve ikinci aşamalarda kararlaştırılacaklara göre, varış ve kimlik tespitinden sonra her iki taraftaki ceset ve kalıntıların değiş tokuşunu ve birinci ve ikinci aşamalar için insani prosedürlerin sürdürülmesini amaçlamaktadır.
Çerçeve Anlaşmasının Eki: İlk aşamanın ayrıntıları: - Her iki tarafın askeri operasyonlarının tamamen durdurulması ve bu aşama süresince keşif de dahil olmak üzere her türlü hava faaliyetinin durdurulması.- İsrail güçlerinin Gazze Şeridi'ndeki nüfuslu bölgelerin çok dışında, doğu ve kuzey ayrım çizgisi boyunca, tarafların tutuklu ve mahkum değişimini tamamlamalarını sağlamak için yeniden konumlandırılması.- İki taraf, işgal hapishanelerinde bulunan ve bu anlaşmanın imzalandığı tarihe kadar istisnasız olarak tutulan kadınlar, çocuklar, yaşlılar (50 yaş üstü) ve hastalar da dahil olmak üzere tüm mahkumların yanı sıra 500'ü Hamas tarafından aday gösterilen, 500'ü müebbet hapis ve ağır hapis cezası olmak üzere 1.500 Filistinli mahkumun yanı sıra kadınlar, çocuklar (19 yaş altı, askere alınmayanlar), yaşlılar ve hastalar da dahil olmak üzere İsrailli tutukluları serbest bırakacaktır.- Filistinli ve Arap mahkumların tutuldukları suçlamayla yeniden tutuklanmamalarını sağlamak için gerekli yasal prosedürlerin tamamlanması.- Karşılıklı ve eş zamanlı salıverme, bu aşamada isimleri daha önce kararlaştırılan listelerde yer alan tüm kişilerin serbest bırakılmasını sağlayacak şekilde gerçekleştirilir ve uygulama öncesinde isimler ve listeler değiş tokuş edilir.- İşgal cezaevlerindeki mahpusların şartlarının iyileştirilmesi, alınan tedbir ve cezaların 7/10/2023 tarihinden itibaren kaldırılması.- İsrailli yerleşimcilerin Mescid-i Aksa'ya yönelik saldırılarının ve saldırganlıklarının durdurulması ve Mescid-i Aksa'daki durumun 2002'den önceki haline getirilmesi;- Nüfusun günlük ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli ve yeterli miktarda insani yardım, yakıt ve benzerlerinin (en az 500 kamyon) dağıtımını yoğunlaştırın ve uygun miktarlarda insani yardımın Gazze Şeridi'nin tüm bölgelerine, özellikle de kuzey Gazze Şeridi'ne ulaşmasına izin verin.- Yerinden edilenlerin Gazze Şeridi'nin tüm bölgelerinde ikamet yerlerine geri dönmesi ve Gazze Şeridi'nin tüm bölgelerinde, özellikle güneyden kuzeye olmak üzere, sakinlerin ve vatandaşların her türlü ulaşım aracıyla ve engelsiz hareket özgürlüğünün garanti altına alınması;
- Gazze Şeridi ile tüm geçişlerin açılmasını, ticaretin yeniden başlamasını ve insanların ve malların engelsiz serbest dolaşımını sağlayın
- İsrail'in yolcuların, hastaların ve yaralıların Refah sınır kapısından geçişine yönelik kısıtlamalarını kaldırması.- Tüm yaralı erkek, kadın ve çocukların yurtdışında tedavi için serbest bırakılmasını sağlayın.
Mısır ve Katar, aşağıdaki konuların sağlanması, soruşturulması ve tamamlanmasının yönetilmesi ve denetlenmesi için gerekli tüm makamlarla çaba gösterecektir:
1- Moloz ve molozların kaldırılması için gerekli yeterli iş ekipmanının sağlanması ve tanıtılması.
2- Sivil savunma teçhizatı ve Sağlık Bakanlığı'nın gereklerini yerine getirmek.
3- Gazze Şeridi'ndeki hastanelerin ve fırınların yeniden inşası ve nüfus için kamplar / nüfusu barındıracak çadırlar kurmak için gerekli şartların getirilmesi süreci.
4- Bu aşamanın yürürlüğe girmesinden sonraki her hafta 15.000 evin Gazze Şeridi'ne girmesi için en az 60.000 geçici eve (karavan / konteyner) girmek, 200.000 barınak çadırına ek olarak, her hafta 50.000 çadır oranında, savaş sırasında işgal tarafından evleri yıkılanları barındırmak.
5- Gazze Şeridi'nin tüm bölgelerinde altyapının yeniden inşası ve onarımına başlanması ve elektrik, telekomünikasyon ve su şebekelerinin rehabilite edilmesi.
6- Saldırı sonucu tahrip olan konutların, ekonomik tesislerin ve kamu tesislerinin yeniden inşası için planı onaylamak ve yeniden inşa sürecini 3 yılı geçmeyecek bir süre içinde planlamak.
- Birleşmiş Milletler ve kuruluşları, özellikle UNRWA ve Gazze Şeridi'nin tüm bölgelerinde çalışmalarına başlamak için çalışan tüm uluslararası kuruluşlar tarafından Gazze Şeridi'nin tüm bölgelerinde halka sağlanan tüm insani hizmetlerin 7/10/2023 öncesinde olduğu gibi yeniden başlaması.
- Gazze Şeridi'ne, elektrik santralinin ve tüm sektörlerin yeniden yapılandırılması için gereken yakıtın ikmali yapılması.- İşgalin Gazze'nin elektrik ve su ihtiyacını karşılama taahhüdü.
- Tam ve karşılıklı sükunet durumuna geri dönmek için karşılıklı askeri operasyonların durdurulmasının devamı için gereklilikler hakkında (dolaylı) görüşmeler başlatmak.
- Değişim süreci, bahsedilen ve üzerinde anlaşmaya varılan yeterli yardım, rahatlama ve barınma taahhüdünün ne ölçüde sağlandığı ile yakından bağlantılıdır.Anlaşmanın garantörleri: (Mısır, Katar, Türkiye, Rusya, Birleşmiş Milletler).
*Bu haber Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli Al-Majalla dergisinden çevrildi.
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
Independent Türkçe, Şarku'l Avsat
