Faslı bir kadın, Taza şehrine yakın bir yerde susuzluğun sembolü haline gelen boş şişeyi tutarken, dudaklarını yavaşça hareket ettirerek "Artık içilecek suyumuz yok" diyor.

Kuraklık, yatırımcıların ihracat yapma isteği ve Avrupalı tüketicilerin karpuz ve avokado gibi meyvelere yönelik ihtiyaçlarını karşılama çabası, Fas'ın bazı bölgelerinde su kaynaklarının tükenmesine ve bu bölgelerdeki insanların içme suyu sıkıntısı çekmesine neden oldu.

Taza yakınlarındaki Masiv köyünde yaşayanlar içme suyu sıkıntısı nedeniyle zorluk çekiyor.

Tizi Visli Beni Ahmed bölgesindeki sakinler su taşımak için kamyonları kullanmalarını zorlaştıran yollar gibi altyapı eksiklikleri nedeniyle suya erişimi protesto etmek için sokağa çıktı.

Su, Fas'ta nadir bulunan bir kaynak ancak son yıllarda ülkenin tanık olduğu kuraklık sorunları en kötü dönemlerini yaşamasına neden olarak sorunu daha da kötüleştirdi.

Barajlar şu anda sadece yüzde 27 doluluk oranına sahip.

Marakeş'in yakınlarındaki Sidi El Muhtar bölgesinde Faslı çiftçi Bucema, susuzluktan dolayı yaşadığı sıkıntıyı şöyle anlattı:

İnsanların su ihtiyacını göz ardı ettiler ve atık depolama alanı su kirliliğine neden oldu. Ayrıca ihracata odaklanmış tarım çiftlikleri, içme suyunu tüketerek sorunlarımızı daha da artırdı.

Su kıtlığı ve göç

Bucema, sözlerine şöyle devam etti:

Su sıkıntısını gidermek için atık depolama sahasının yanına tuzdan arındırma tesisi yapıldı, ancak maalesef kalite standartlarına uyulmuyordu. Bu nedenle kirli su yer altı sularına sızarak bazı insanların göz ve cilt rahatsızlıkları yaşamalarına neden oldu. Parası olan su satın alabiliyor, ama ihracata yönelik tarımda su kaynaklarının tükenmesi ve su kirliliği nedeniyle bölgedeki yoksullar kirli su içmek zorunda kalıyor.

Daha önce, bölge halkı geçimini tarım ile sağlıyordu ve küçük çiftçiler olarak yaşamlarına devam ediyordu.

Ancak kuraklık ve dışa ihracat odaklı büyük tarım alanlarının inşası ile çoğu insan tarımdan vazgeçmek zorunda kaldı.

Bu konuyla ilgili olarak Bucema şöyle dedi:

Bazıları şehirlere göç ettiler, diğerleri günlük geçimlerini sağlamak için dışa ihracat odaklı büyük çiftliklerde çalışıyorlar.

Vatandaşın suya erişimi

Tarım, Fas'ın ekonomik ve sosyal kalkınmasının başlıca itici gücüdür ancak son yıllarda bu alandaki büyük ilerleme, su kaynaklarını zorladı ve Bucema gibi küçük çiftçiler için sınırlı faydalar sağladı.

Dünya Bankası raporuna göre tarım sektörünün meyve yetiştiriciliği yoluyla kullandığı modern sulama yöntemleri, su kaynaklarını tüketiyor.

Kişi başına yılda 600 metreküp su ile Fas, Dünya Sağlık Örgütü'ne göre kişi başına 1.700 metreküp olan su kıtlığı eşiğinin oldukça altında.

1960'ların başında Fas kişi başına yılda 2600 metreküp suya sahipti, bu da şu anki miktarın dört katı kadar daha fazla bir miktar demek.

Fas'ta İçişleri Bakanlığı'nın yeşil alanların ve golf sahalarının sulanmasında içme suyu kullanımını yasaklaması ile dikkat çekiyor.

Ayrıca 2030 yılına kadar 20 deniz suyu arıtma tesisi kurulması bekleniyor.

Tuzdan arındırma tesisleri

Fas raporlarında, 2020-2050 yılları arasındaki ulusal su planının bir parçası olan yıllık 300 milyon metreküp kapasiteli, ülkenin, hatta Afrika'nın en büyük su arıtma tesisinin Kazablanka'da inşa edileceği belirtiliyor.

İlk planlar 950 milyon dolar olarak tahmin edilen bir tutarı gerektiriyor. Projenin 2027'de faaliyete hazır olması bekleniyor.

Fas'ın kuzeydoğusunda ise başlangıç kapasitesi 200 milyon metreküp olan büyük bir proje daha inşa ediliyor ve bu projenin kademeli olarak genişletilmesi planlanıyor.
 

Faslı çocuk, içme suyu krizine çözüm umuduyla yaşıyor / Fotoğraf: AFP

Fas Elektrik ve İçme Suyu Ulusal Dairesi'ne göre, şu anda inşaat aşamasında olan yedi proje bulunuyor.

Bunlardan dört tanesi içme suyu sağlayacakken, Dahla'da sulama amaçları için bir proje ve El Ceref El Asfar ve Safi'de endüstriyel kullanım için suyu tuzdan arındırma amacıyla iki yeni proje bulunuyor.

Fas hükümeti, projelerinde kamu ve özel sektör arasındaki iş birliği modellerine dayanıyor.

Alman Kalkınma Politikası Enstitüsü'nde araştırmacı olan Annabelle Houdret'e göre, İklim değişikliği, Fas'ın su krizi sorununu daha da kötüleştiren ve gıda güvenliği, sağlık ve geçim kaynakları üzerindeki tehlikeleri artıran bir etken oldu.

Houdret, konuyla ilgili şu dikkat çekici bilgiyi paylaştı:

Birçok Kuzey Afrika ülkesinde nüfuzlu seçkinlerin tarımsal amaçlar için sınırsız miktarda yeraltı suyu çıkarmalarına izin verilirken, küçük çiftçiler su eksikliğiyle karşı karşıya kalıyor.

Fas'ın ihracata yönelik tarım politikası, içme suyunun azalmasına neden oldu ve özellikle karpuz gibi ihracat odaklı ürünlerin yetiştirildiği bölgelerde su kaynaklarının tükenmesine yol açtı.

Dünyadaki yaklaşık altı kişiden birinin, yani dünya kırsal nüfusunun yaklaşık yüzde 15'inin su temininde zorluk yaşaması dikkat çekiyor.

Independent Arabia