Türk siyasal hayatında duyduğumuz birçok sayı var. Bu sayılar üzerinden bazı olaylar deyimleşmiştir. Bazılarını biliriz, bazılarını da sadece duymuşuzdur.
Derli toplu olarak bu sayıların anlamlarının bir kaynakta olması hepimiz için iyi olacaktı.
Popüler Siyasi Deyimler Sözlüğü de bu sayılarla beraber siyasi hayatımıza girmiş olan diğer deyimleri de derlemiş olan bir kaynak.
Bu yazıda sadece sayılarla beraber hatırladığımız bazı deyimleri aktaracağım.
Hazırsanız Türk siyasal hayatındaki sihirli sayıları okuyalım.
1402'likler
1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu'na 12 Eylül darbesinden sonra eklenen bir fıkraya dayanılarak sıkıyönetim komutanlarının emriyle görevden alınan kamu personeli 1402'lik olarak bilinir.
Söz konusu kanunun 2'nci maddesi:
Sıkıyönetim komutanlarının bölgelerinde genel güvenlik, asayiş veya kamu düzeni açısından çalışmaları sakıncalı görülen veya hizmetleri yararlı olmayan kamu personelinin statülerine göre atanması veya işine son verilmesi, yerel yönetimde çalışanların görevden uzaklaştırılması veya işlerine son verilmesi hakkındaki istemleri ilgili kurum ve organlarca derhâl yerine getirilir.
Genelkurmay Başkanlığı'nın açıklamasına göre, tüm Türkiye'de 1402'liklerin sayısı 4891'dir.
Ama 1402'lik olacağı korkusuyla istifa edenler veya istifa etmesi için telkin edilenlerle beraber bu sayının 20 bin civarında olduğu tahmin ediliyor.
55'ler
27 Mayıs yönetimince zorunlu iskana tabi tutulan 55 Kür ağası için bu deyim kullanılır.
27 Mayıs'ın hemen ertesinde "Doğu illerinde bazı olaylara sebebiyet verme ihtimali" ile "244 Kürt Sivas'ta bir kampta gözaltına alındı. Bunlardan 55'i 19 Ekim 1960'ta Batı Anadolu'ya zorunlu iskana gönderildi."
Sivil yönetime geçildikten sonra 1962'de 55'lerin yerlerine geri dönmelerine izin verilmiş ama 5 bindönümden fazla toprakları kamulaştırılır.
11'ler
Birinci Nihat Erim hükümetinden toplu olarak istifa eden 11 bakan için bu deyim kullanıldığı gibi, ayrıca partilerinden istifa ettikten sonra 3. Ecevit hükümetinde bakanlık verilen isimler için de kullanılır. İkinci olay motel hükümeti olarak da bilinir.
14'ler
27 Mayıs Darbesi'nden kısa süre sonra Milli Birlik Komitesi içinde, izlenecek yol konusunda ayrılıklar çıktı.
Cemal Gürsel ve Cemal Madanoğlu'nun başını çektiği grup, iktidarın bir an önce sivillere devredilmesi taraftarıydı.
Alparaslan Türkeş, Orhan Kabibay gibi isimlerden oluşan diğer grup ise her türlü toplumsal, ekonomik ve hukuki reform yapılmadan yönetimin sivillere devredilmesine karşıydılar.
Çünkü bunun yönetimi Cumhuriyet Halk Partisi'ne devretmek olduğunu savunuyordu.
Sonuçta Devlet Başkanı Cemal Gürsel'in 13 Kasım 1960'ta yayımladığı tebliğle komitedeki 14 kişi emekliye sevk edildi ve bir süre sonra da yurtdışında müşavirliklere gönderildiler.
14'ler ekibi genel olarak Türkçü subaylardı. Nitekim bu isimlerden 10'u 1965'te kurulan ve sonradan Milliyetçi Hareket Partisi olacak olan Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi'ne katılmıştır.
35'ler
1946'da CHP'nin içinde Demokrat Parti'nin de yükselişiyle fikir ayrılıkları ortaya çıktı.
CHP içinde herhangi bir uzlaşmayı ya da yumuşama adımı atılmasını desteklemeyen ve muhalefetin gericilerden oluştuğuna inanan bir grup vardı.
Bu grubun başını ise Başbakan Recep Peker çekiyordu.
Parti içindeki bu hizipleşme ilk keze 26 Ağustos 1947'de CHP Meclis Grubu toplantısında ortaya çıktı.
Kendisine yöneltilen eleştiriler üzerine güvenoyu isteyen Başbakan Peker'e bu toplantıda 35 güvensizlik oyu çıkar.
Bu 35 milletvekili 35'ler olarak bilinir. Bu isimlerin arasında Nihat Erim gibi İnönü'ye yakın isimlerin de olması 35'lerin bir şekilde İnönü'nün desteklediği yorumlarına neden olmuştur.
Eylül 1947'de Başbakan Peker'in istifası sonrası bu isimlerin partide daha etkili olması bu yorumu güçlendirmiştir.
7'ler
1989 yılında Danielle Mitterand Vakfı ve Paris Kürt Enstitüsü'nün Paris'te düzenledikleri toplantıya katılan Sosyal Demokrat Halkçı Partili 7 milletvekilin ihraç edilmesine verilen isimdir.
Söz konusu SHP Milletvekilleri; Ahmet Türk, Mahmut Alınak, Salih Sümer, Adnan Ekmen, Kenan Somer, Mehmet Ali Eren ve Hakkı Öner'dir.
SHP Merkez Yürütme Kurulu 7'leri kesin ihraç istemiyle disiplin kuruluna sevk eder ve bu isimler partiden ihraç edilirler.
Bu olaydan sonra tepki olarak partiden 10 milletvekili daha istifa eder. Bu isimlerin bazıları Halkın Emek Partisi'nin bazıları da Sosyalist Birlik Partisi'nin kurucuları arasında yer aldılar.
Bu isimlerin bazıları 1991 seçimlerinde HEP'in seçime katılamamasından dolayı SHP listelerinde meclise girdikten sonra istifa edip tekrar HEP'e katıldılar.
147'ler
Ekim 1960'ta Milli Birlik Komitesi tarafından üniversiteden uzaklaştırılan ve geri dönmeleri yasaklanan üniversite hocalarına verilen isimdir.
147'ler arasında Mina Urgan, Yavuz Abadan, Sabahattin Eyüboğlu, Haldun Taner gibi isimler yer almaktadır.
141, 142 ve 163
Türk Ceza Kanunu'nun 141 ve 142'nci maddeleri sosyalist ve devrimci isimlerin daha çok yargılandığı ve bu fikirlerin propagandasını yapanların yargılandığı kanun maddeleridir.
163.madde ise laikliğe aykırı olarak devlet düzeninin dini esas ve inançlara uydurmak için cemiyet kuranları, yönetenleri ve propagandasını yapanları cezalandırmayı öngörüyordu.
Söz konusu maddeler 1991 yılında kaldırdı.
141 ve 142'den yaklaşık on bin dava açılmışken 163'ten ise yaklaşık on iki bin davanın açıldığı kaydediliyor.
864 rakımlı tepe
Bu deyim Çankaya için kullanılır.
83 Rejimi
12 Eylül 1980 darbesi sonrası 1983 yılında Anavatan Partisi'nin iktidara gelmesini tarif eden isimlendirmedir.
Bu isimlendirme "muhaliflerce" yapılan bir isimlendirmedir. 83 rejimi darbe döneminin sivil yönetimle devam edilmesi olarak düşünülür.
Önemsediğim 10 önemli deyimi burada aktarmaya çalıştım. Bunlar dışında 555K, 6-7 Eylül, 6. Filo, 9 Subay Olayı, 9 Işık gibi daha çok bilinen deyimler de mevcuttur.
Merak edenler için bunların da yer aldığı Popüler Siyasi Deyimler Sözlüğü kitabına göz atabilirler.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
