Yeni gözlemler, mayıs ayında Fırıldak Galaksisi'nde patlayan devasa bir yıldızın, süpernovaya dönüşmeden önceki son yıllarında beklenmedik bir davranış sergilediğini gösteriyor.

Buna göre söz konusu yıldız, hemen hemen Güneş'e denk bir kütleyi uzaya "tükürerek" kaybetti.

Keşif, büyük yıldızların son günlerini nasıl geçirdiklerine dair önemli bilgiler sunuyor.

SN 2023ixf adlı yıldızın durumunu, 19 Mayıs gecesi gökyüzünde süpernovaları tarayan Japon amatör gökbilimci Kōichi Itagaki tespit etti.

Yıldızın, Büyük Ayı takımyıldızında yer alan, 20 milyon ışıkyılı uzaklıktaki Fırıldak Gökadası'nda (Messier 101 diye de bilinir) patlamıştı.

Amatör gökbilimci bunun ardından uzmanlara başvurdu.

Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi'nden Daichi Hiramatsu, Itagaki'den bir e-posta aldığında meslektaşlarıyla birlikte yıldızı incelemeye karar verdi.

ABD'nin Arizona eyaletindeki Fred Lawrence Whipple Gözlemevi'nde yıldızı gözlemleyen ekip, süpernovanın ışık spektrumunu ve bu ışığın ilerleyen günlerde ve haftalarda nasıl değiştiğini ölçtü.

Spektrum verileri, bunun Tip II kategorisinde bir süpernova olduğunu gösterdi. Tip II sınıfındaki süpernovalar, Güneş'in 8 katından daha büyük kütleli yıldızların patlamasıyla oluşuyor.

Araştırmacılar, patlayan bu yıldızın da Güneş'in 8 ila 10 katı kütleye sahip olabileceğini tahmin ediyor.

Bu kategorideki tipik bir süpernovada, patlama dalgasının yıldızın iç kısmından dışarıya doğru genişlemesiyle "şok patlaması" adı verilen bir durum ortaya çıkıyor.

Bu şok patlaması, süpernovanın epey erken bir aşamasında meydana geliyor.

SN 2023ixf'le ilgili verilerse bu şok patlamasının çok daha geç oluştuğunu gösteriyordu.

Bulgularını hakemli bilimsel dergi The Astrophysical Journal Letters'ta yayımlayan Hiramatsu, "Gecikmiş şok patlaması, yakın zama bir kütle kaybı olduğunu ve geriye yoğun bir malzeme kaldığını doğrudan kanıtlar" diye konuştu:

Yeni gözlemlerimiz, patlamadan hemen önceki yılda, Güneş'inkine yakın, önemli ve beklenmedik miktarda kütle kaybı olduğunu ortaya çıkardı.

SN 2023ixf'le ilgili bu keşif, çok sayıda profesyonelin konu üzerinde çalışmasına rağmen amatör gözlemcilerin halen fark yaratabildiğini de gösteriyor.

Hiramatsu, konuyla ilgili şunları söylüyor:

Itagaki'nin çalışması ve özverisi olmasaydı, büyük yıldızların evrimine ve süpernovalara dair eleştirel bir anlayış kazanma fırsatını kaçırırdık.

Independent Türkçe, Livescience, Science.org

Derleyen: Çağla Üren