Irak Kadınlarını Güçlendirme Projesi'nin ana hedefleri, devlet için kadın haklarını destekleyen ve karşılaştıkları zorlukları teşhis eden genel bir yol çizdi.

Bu yol, fikirlerini seçme ve ifade etme özgürlüklerini sağlamak ve seçimlere katılımlarını genişletmek için toplumsal cinsiyete dayalı şiddetle yüzleşmede net bir vizyon yansıtmaları amacıyla kadınları siyasi olarak destekliyor. 

Irak Bakanlar Konseyi Genel Sekreterliği bünyesindeki Kadınları Güçlendirme Dairesi, 23 bakanlık, 29 bakanlık dışı kurum ve 15 vilayetteki etkili bir ulusal kadın güçlendirme daireleri ağı aracılığıyla onaylanmış hükümet planları, politikaları ve stratejileri geliştirmeye ve uygulamaya çalışıyor.

Daire, bu adımla ülkenin uluslararası konumunu güçlendirmenin, uluslararası ve bölgesel taahhütleri ve anlaşmaları uygulamanın yanı sıra kadınların katılımını artırmayı ve onlara koruma sağlamayı amaçlıyor.

Bu faaliyetler arasında belki de en önemlisi, 2021-2024 yılları için 1325 sayılı kararla ilgili ikinci planın başlatılması, kadınların 2021 parlamento seçimlerine siyasi katılımını destekleme planının ve 2018- 20230 yılları için toplumsal cinsiyete dayalı şiddetle mücadeleye yönelik ulusal stratejinin uygulanması olabilir. 

Karar verme

Bakanlar Kurulu Genel Sekreterliği Irak Kadınları Güçlendirme Dairesi Genel Müdürü Yusra el-Allak, Independent Arabia'ya yaptığı açıklamada 2021-2022 yılında başlatılan Kadınların Ekonomik Güçlendirilmesi için İkinci Ulusal Plan'ın altı temel sütun içerdiğini belirtti.

Bu sütunların ise 'toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme hususunda kapasite oluşturma, tarım veya sanayi alanında ekonomik fırsatlar ve küçük projeler yaratarak ve mesleki eğitim için müfredat geliştirerek becerilerin geliştirilmesi, finansal katılım ve kadınların ekonomik faaliyetlere katılma hakları konusunda farkındalığın artırılması, eylem planının temel direklerine ilişkin mevzuatın gözden geçirilmesi, barış süreçlerine etkin katılımlarını ve etkilerini artırmak için ulusal bir strateji geliştirme, Ulusal Barış Arabulucuları Ağı aracılığıyla çatışmanın çözümünde varlığını ve önemini kanıtlaması için kadınlara yetki verme' olduğu belirtildi. 

Allak, "Ulusal planımız, kırsaldaki kadın sorunlarına ilişkin ortak bir vizyon sağlamayı ve onların ihtiyaç ve gereksinimlerine hizmet eden plan ve programları onaylamayı, Adalet Bakanlığı ile işbirliği içinde ıslahevlerindeki kadın mahpusların durumlarını takip etmeyi, Irak ıslahevlerindeki mesleki davranış kurallarını hazırlamayı veya değiştirmeyi, kadınları cinsiyete dayalı şiddetten korumak için merkezlerin açılmasını, kadın sorunları ve hakları ile ilgili sivil toplum kuruluşları ile koordinasyon ve işbirliği yapmayı, kadın haklarının geliştirilmesine yönelik etkin ve acil etkinlik ve faaliyetler gerçekleştirmeyi ve karar alma mekanizmalarına katılımlarını desteklemeyi benimsemektedir" ifadelerini kullandı.

Öncelik güçlendirme 

Irak Bakanlar Kurulu Kadınları Güçlendirme Dairesi Genel Müdürü, "Mevcut aşamada, 2023- 2030 yılları çerçevesinde Iraklı Kadınlar için Ulusal Strateji başlatıldı. Strateji, kadınların ve kız çocuklarının güçlendirilmesinde 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri doğrultusunda beş ana eksen (katılım ve siyasi güçlendirme, ekonomik güçlendirme, sosyal güçlendirme, kadınları koruma ve maruz kaldıkları şiddetle yüzleşme ve iklim değişikliği risklerini yönetmede kadınların rolünü güçlendirme) dahil olmak üzere planlama ve önceliklerin belirlenmesine ilişkin katılımcı bir yaklaşımı teşvik ediyor" dedi. 

Bu dosyadaki çalışmalarını sürdürmek amacıyla 2023 tarihli 33 sayılı Divaniye Kararnamesi'ne göre İl Genel Meclisi Seçimlerinde Kadınlara Siyasi Destek Yüksek Kurulu'nun kurulduğuna dikkat çekti.

Yusra el-Allak, "Şu anda son milletvekili seçimlerinde elde edilen sonuçların ışığında, tüm vilayetler düzeyinde kadınlara desteği artıran ve yerel seçimlere katılımlarını sağlayan bir dizi hedefe ulaşmak amacıyla, önümüzdeki il seçimlerinde kadınları siyasi olarak destekleyecek yürütme planını başlatmaya çalışıyoruz. Ayrıca kadın adayların maruz kalabilecekleri çeşitli şiddet türlerinden korunmalarına katkıda bulunan plan ve programlarla onları güçlendirmeyi ve kadınları siyasi katılımlarında destekleyen kurumları rehabilite etmek için eğitimler hazırlamayı amaçlıyoruz" şeklinde konuştu.

Yusra el-Allak, kadınların siyasi kararlara katılımını artırmanın, toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamak ve toplumlarda sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak için önemli olduğuna dikkati çekti.

Allak, bu kalkınmanın eğitim ve öğretimi iyileştirerek, kadınların ve kız çocuklarının kararlara katılmalarını ve siyasi pozisyonlara aday olmalarını sağlamak için en uygun olanakları sağlayarak, onları desteklemek için hükümet önlemlerini kolaylaştırarak, katılımlarının değeri konusunda halkın bilinçlendirilmesi, onları ayrımcılığa karşı koruyan yasa ve mevzuatın uygulanması, çocuklar için kreş sağlanması ve sosyal hizmetlerin geliştirilmesi gibi' sosyal ve psikolojik durumlarının iyileştirilmesi konusunda hükümet ve sivil toplum kuruluşlarıyla koordinasyon sağlayarak gerçekleşeceğini söyledi. 

Genel Müdür ayrıca, her iki cinsiyetten siyasi faaliyetler için destek ağları oluşturmaya çalışmanın, kadınlara eğitim ve gelişim fırsatları sağlamak, becerilerini ve yeteneklerini geliştirmek ve seçim kampanyaları ve diğer siyasi projeleri için fon sağlamak gibi uygun finansal desteği sağlayabileceklerini söyledi.

Ayrıca erkeklerin kadınları siyasi faaliyetlerde bulunmaya ve beceri ve yeteneklerine olan güvenlerini artırmaya teşvik eden destekleyici ahlaki davranışları benimseyebileceklerine dikkati çekti. 

Yerel ve uluslararası kuruluşlar

'Helm' İnsani Yardım Kuruluşu Yürüme Başkanı Nevvar Asım, "Yerel ve uluslararası sivil toplum kuruluşları, kadınları koruyan, haklarını koruyan ve görevlerini netleştiren bir yasayı desteklemenin yanı sıra Iraklı Kadınlar için 2023-2030 Ulusal Stratejisi vizyonlarının uygulanması, engellerin aşılması ve sorunlara çözüm bulunması için bir baskı aracının oluşturulmasında etkin bir rol oynamaktadır" diye konuştu. 

Irak'ta kadınların siyasi olarak güçlendirilmesini destekleyen en önemli mevzuat hakkında ise Asım, "Irak anayasası, seçimlerde kadınların en az dörtte bir oranında temsilini neyin koruyacağını belirtir ve kadınların siyasi katılımlarında önemli bir faktör olarak kabul edilir" dedi. 

Gerçekten de Iraklı kadınlar, art arda gelen hükümetlerde yer aldılar. Öyle ki 2004 yılı altı kadın bakanla en çok kadını içeren yıl oldu.

Ancak bugün bu sayı, Irak hükümetinde 2 kadın bakandan fazla değil. Seçim sistemi, kadınlara katılım hakkını garanti etse de kadınların ülkedeki sosyal, kültürel ve siyasi rolleriyle uyumlu değil.

'Helm' kuruluşu başkanı, kadınların siyasete katılımının toplumun farkındalığının bir kanıtı olduğunu ve bölge ülkelerine kıyasla Irak parlamentosundaki temsillerinin sayıca en fazla olduğunu söyledi.

Asım, bu durumun kadınlara gerçek bir siyasi aktör olma fırsatı veren olumlu bir özellik olduğunu belirtirken, "Ne yazık ki bugüne kadar toplumsal fikirlerin tutsağı olmuşlardır ve onlara diğer ekonomik kısıtlamaların yanı sıra parti kısıtlamaları dayatılmıştır" dedi. 

Nevvar Asım, Irak parlamentosu çatısı altında ve yerel ve uluslararası sivil toplum örgütleri aracılığıyla, kadınları ekonomik olarak güçlendirmenin yanı sıra haklarını siyasi ve toplumsal olarak koruyan bir yasa çıkarmak için feminist bir baskı cephesi oluşturulması gerektiği çağrısı yaptı.

Asım, "Koşulları, eşitlik ve adaleti garanti eden entegre bir ulusal kalkınma programı aracılığıyla iyileştirilmelidir" şeklinde konuştu. 

Iraklı kadın liderler

Irak Yükseköğretim ve Bilimsel Araştırmalar Bakanlığı Kadınları Güçlendirme Dairesi Başkanı Ahlam Şehid el-Bahli, bu meseleyi farklı bir açıdan ele aldı.

Bahli, departmanında Birleşmiş Milletler'in (BM) kadınlara ilişkin kararlarının uygulanmasına katkıda bulunmak üzere uluslararası toplum ile yerel ve küresel kuruluşların desteğini için üzere çabalar sarf edildiğini söyledi.

Ayrıca öncü projeleri ve teknolojik kuluçka merkezlerini destekleyerek ekonomik kalkınmaya katılımlarını artırmak, yerel ve uluslararası konferanslara katılımlarını kolaylaştırmak ve desteklemek ve bakanlıktaki kadın liderlerin yüzdesini artırmaya çalışarak yüksek öğrenimdeki bilimsel yeteneklerini geliştirmek istediklerini dile getirdi.

Bahli ayrıca, "Uzmanlık alanlarında yaratıcı ve seçkin kadınları yaratıcı ödüllerle onurlandırmak veya onlar hakkında belgeseller çekmek gibi medyadaki her türlü kadın imajını iyileştirmeyi, ayrıca erken yaşta doktora düzeyinde seçkin araştırmalar yürüten genç kadınları desteklemeyi hedefliyoruz" dedi. 

Aynı şekilde daha fazla kurs düzenleyerek ve uzmanlaşmış merkezlerle araştırma yaparak kadına yönelik şiddetle mücadele etme yönündeki başka bir eğilime dikkati çekti.

Ayrıca saha sonra cinsiyet kavramını Irak Yüksek Öğretim ve Bilimsel Araştırma Bakanlığı'nın plan ve programlarına entegre etmek, cinsiyet eşitliğini sağlamak ve tüm kadınları ve kız çocuklarını güçlendirmek için çalıştıklarını dile getirdi. 

Ahlam Şehid el-Bahli, "Irak Yüksek Öğrenim ve Bilimsel Araştırma Bakanlığı'nda kadınların sahip olduğu iş pozisyonları, 46 bin 11 (yüzde 41) akademisyen ve personel, 4 bin 582 (yüzde 38) bölüm başkanı, 69 fakülte dekanı (yüzde 13), 1 (yüzde 2) rektör, yani tüm pozisyonlarda toplam 50 bin 663 kadın" dedi. 
 

Okuryazarlık ve zorunlu eğitim

Siyasi işler uzmanı Selman el-Araci ise Iraklı kadınların ücra bölgelerde, kırsal alanlarda ve başkent Bağdat'tan uzak vilayetlerde çoğunluğu oluşturduğunu hatırlattı.

Ancak ister şehir merkezinde olsun, ister taşrada olsun, erkek egemenliğinden, mahrumiyetlerinden ve haklarının gasp edilmesinden dolayı acı çektiklerine dikkat çekti.

Araci, "Kadınların toplumu inşa etmede paralel ve temel bir unsur olması için üst sınıfların ve ardından geri kalan sınıfların entelektüel sistemini yeniden inşa etmemiz gerekiyor" dedi. 

Selman el-Araci, "Kadınların güçlendirilmesi projesi entegre edilmeli. Okuryazarlığın olmaması durumunun yok edilmesi ile başlamalı ve kırsal kesimdeki kadınlar orta öğretimlerini veya en azından ilk öğretimlerini tamamlamaları için güçlendirilmelidir. Bu görev, bu konudaki projeleri ve stratejileri çok zayıf olan Irak Eğitim Bakanlığı'na düşmektedir" ifadelerini kullandı. 

Okuma yazma bilmemenin yok edilmesine ek olarak, ikinci eksen olan zorunlu eğitimin erken yaştan orta öğretime kadar benimsenmesi gerektiğini belirten Araci, "Özellikle de kapalı fikirli ve kültürel olarak kapalı kırsal bir toplumla başa çıkmamız gerektiği bilinci çerçevesinde eğitim haklarını erişimlerini sağlamak, onlara yer açmak, okul veya eğitim kadroları gibi koşullar oluşturmak için, kız çocuklarına 6 yaşından 18 yaşına kadar zorunlu eğitimin onaylanması gerekmektedir" ifadelerini kullandı.

Siyasi güçlendirme konusunda ise Iraklı kadınlara önemli ve hassas pozisyonları üstlenmeleri için fırsatlar verilmesi gerektiğini söyleyen Selman el-Araci, "Bir kadının, bunlarla sınırlı olmamak üzere, örneğin Savunma Bakanlığı, Ulusal Güvenlik Teşkilatı veya İstihbarat Teşkilatı'nın başına geçmesinde bir sakınca yoktur. Kadınlar, bunu yapabilecek kapasitededir. Bu görevi layıkıyla yerine getirebilecek tüm bilimsel ve pratik temellere sahiptirler. Bu durumun dünyada birçok örneği vardır" şeklinde konuştu. 

Araci ayrıca, "Irak'taki belki de en belirgin örnek, BM'nin Bağdat Büyükelçisi ve ABD ve Avustralya'nın Irak büyükelçileri gibi, bölgedeki uluslararası ve bölgesel ilişkileri kontrol eden üç kadın büyükelçidir. Onlar Ortadoğu'daki en aktif kadın diplomatlar arasında yer alıyorlar" dedi. 

Siyasi işler uzmanı, "Kadınların rollerini daha etkin ve ciddi bir şekilde oynamalarına izin verilmelidir. 2020 Seçim Yasası'nın kadınlara Temsilciler Meclisi'ne girme ve yüzde 25'i temsil etme kotası getirmesi, benim açımdan onların haklarının ihlalidir" diyerek, Irak toplumunda kadınların temsil hakkı olduğu için seçim yasasının değiştirilmesini ve oranın yüzde 35 veya yüzde 40'a çıkarılmasını talep etti.

Geniş terim

Irak'ta Düşünce ve İfade Özgürlüğünü Destekleme Hakları Merkezi yönetim kurulu üyesi Hiyam el-Hazai, 2003 yılından sonra, yani ABD işgali ve demokratik geçiş döneminden bu yana kadınların güçlendirilmesi kavramına bağlı olduklarını dile getirdi.

Hazai, "Başlangıçta iyi bir müjdeydi. Ama maalesef işgalin yarattığı ve siyasi tüketim için sömürülen başıboş bir terim olduğu tecrübeyle anlaşıldı. Yetkilendirme yok, iş yok, üretim yok" dedi. 

Hazai, "Sivil toplum kuruluşları düzeyinde, uluslararası kuruluşların yardımıyla kadın meselesini çıkar sağlamak için kullandılar. Siyasi düzeyde güçlendirme, Irak toplumundaki kadınların statüsünü ele alan veya karar vermeden bir sayıyı (kota) tamamlayan bir ifadeydi. Hükümetin, kadın ve erkeğe dayalı, hiçbir fark veya koşul olmaksızın medeni bir ülke inşa etmek için karar alma sürecinde ileri düzey iş pozisyonları için rekabet etmemizi sağlamasını umuyoruz" açıklamasında bulundu.

Güvenlik Konseyi (BMGK), kadın, güvenlik ve barış hususunda 2000 tarihli ve 1325 sayılı kadınlara üçlü bir koruma, önleme ve katılım sağlama gerekliliğini içeren yasayı onayladı.

Bu yasa, kadınların uluslararası barış ve güvenliği sağlamadaki liderlik rolünü ve çatışmayı önleme, barışı koruma, çatışma çözümü ve barış inşasına katkılarını tanıyan türünün ilk örneği olarak sayılıyor.

 

 

Independent Arabia