Hangi yumurtayı tercih etmelisiniz?

Türkiye'de yaklaşık 120 milyon tavuk, yumurta üretimi için yetiştiriliyor. 40 marka kafes hayvanlarını kurtarmak için harekete geçti.

Neredeyse tamamı kanatlarını dahi açamayacakları kadar kalabalık ve dar kafeslerde tutulan bu tavuklar, tüneme, eşeleme ve follukta yumurtlama gibi en temel ihtiyaçlarını dahi gerçekleştiremiyor. 

Tavuklar kanatlarını bile açamadıkları tel kafeslere hapsediliyor. Bu kafeslerde bir tavuk başına A4 kağıdı kadar alan düşüyor. Hayvanlar hiçbir doğal içgüdülerini yerine getiremiyorlar.
 

 

Bu ağır koşullarda yaşamak onları o kadar strese sokuyor ki, birbirlerini didiklemeye ve yaralamaya başlıyorlar. 

Pek çok kez tavuklar birbirlerini öldürüyor. Kapalı bir tesise yüz binlerce hayvan aynı anda pislediği için havada amonyak birikiyor. Bu amonyağı durmaksızın soluyan hayvanların gözleri ve ciğerleri yanıyor.

Çiftlik Hayvanlarını Koruma Platformu, Avrupa Birliği Sivil Düşün Programı'nın da desteğiyle, kafes sistemine olan talebi azaltarak bitirmek yolunda bir çalışma yürütüyor.
 

 

"Tavukların hapsedildiği gaddar kafesler, tüm ömürlerini cehenneme çeviriyor"

"Kafes yumurtacılığı hayvanlar için bir cehennem" diyen Çiftlik Hayvanlarını Koruma Platformu Direktörü Emre Kaplan, "Bir tavuk da acıyı ve sevinci hissedebilen duyarlı bir canlı. Civcivi yaralandığında korkuyor, kafesteki diğer tavuklar tüylerini yolduğunda canı acıyor. Meraklı bir canlı, doğal ortamındayken gezip keşfetmeyi seviyor. Tavukların hapsedildiği gaddar kafesler ise tüm ömürlerini cehenneme çeviriyor. Bu cehenneme son verilmesi gerekiyor" şeklinde konuştu.
 

 

"Tavuk ve yumurta zehirlenmelerinin en yaygın sebeplerinden biri Salmonella bakterisi"

Kafeslerin aynı zamanda insan sağlığını da tehdit ettiğine dikkati çeken Kaplan, "Gıda güvenliği konusunda yapılan araştırmalar Salmonella bakterisinin en çok kafes sistemlerinde yaygın olduğunu gösteriyor. Tavuk ve yumurta zehirlenmelerinin en yaygın sebeplerinden biri Salmonella bakterisi. Yani kafeslerin terk edilmesi sayesinde gıda zehirlenmelerini de azaltacak" uyarısında bulundu. 
 

 

Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi  tarafından yapılan araştırmada, kafes yumurtası tesislerinde Salmonella riskinin 5 kat fazla olduğunu tespit etti. 

Dünyada kafesleri terk etme yolunda büyük adımlar atıldı. Brezilya'nın en büyük 4 perakendecisi, kafes yumurtası satışlarını sonlandıracaklarını açıkladı.

Çekya, Avusturya, Almanya ve ABD'nin 10 eyaletinde kafes yumurtacılığını yasaklayan yasalar geçti. Avrupa Komisyonu, Avrupa Birliği'nde kafes yumurtacılığının 2027'den itibaren yasaklanacağını duyurdu. 

"2030 yılında Türkiye'de kafeste tek bir tavuk kalmaması için çalışıyoruz"

"Türkiye'deki hayvanların çektiği de kader değil" diyen Kaplan, "Onlara basacakları bir toprak parçası ve kanatlarını açabilecekleri bir alan verebiliriz. Türkiye'deki yumurtası için hapsedilen 100 milyon tavuğun tamamını kafeslerden kurtarmayı hedefliyoruz. 2030 yılında Türkiye'de kafeste tek bir tavuk kalmaması için çalışıyoruz" ifadelerini kullandı.
 

Hayvan refahı alanında yapılan bilimsel çalışmalara göre, kafes sistemi hayvanlar için en kötü sistem. Hayvanların kanatlarını demir tellere sürtünmeden açacak kadar bile alan yok.

Kum banyosu yapmak, gezinmek, folluk kullanmak, tünemek gibi temel içgüdülerini yerine getiremiyorlar. Bunun sebep olduğu stres de hayvanların birbirine saldırmasına neden oluyor. 
 

 

"Mutlu tavuklardan elde edilen organik yumurtalar sizin için en ideali olur"

Uzman Diyetisyen Merve Oğuz, beslenme konusunda şu önerilerde bulundu:

Yapılan çalışmalarda, geleneksel ve organik sistemlerde tutulan tavukların yumurtalarının vitamin, kolesterol, kalsiyum ve potasyum içeriklerinde önemli derecede farklılıklar bulundu. Altın standartlarda bir yumurta tüketmek istiyorsanız, insani şartlarda yetiştirildiğine emin olduğunuz, mutlu tavuklardan elde edilen organik yumurtalar sizin için en ideali olur.
 

 

"Üreticiler, tüketici istek ve beklentilerini dikkate alarak üretim yöntemlerini düzenlemeli"

Gıda Mühendisi Merve Özbek de "Kafeste yetiştiriciliğin hayvanlar üzerindeki etkisi; ayak ve bacak bozuklukları, hareketsizlik, kafes yorgunluğu gibi sağlık sorunları, tüy yolma ve birbirlerine saldırmak gibi stres kaynaklı olumsuz davranışlar olarak kendini gösteriyor" dedi.
 

 

Özbek, "Yumurta geleneksel bir gıda maddesi ve dünyanın her yerinde sevilerek tüketiliyor. Tüketim kolaylığı ve besleyici değeri yüksek bir protein kaynağı olduğu dikkate alındığında; yumurta üreticilerinin tüketici isteklerini ve beklentilerini dikkate alarak üretim yöntemlerini düzenlemeleri gerekiyor" şeklinde konuştu.

Bu yönde uygulama kabul edildiğinde Türkiye'de senede 100 milyon hayvanı kafes cehenneminden kurtaracak.
 

 

Konda Araştırma ve Danışmanlık şirketinin 2021 yılında yaptığı ankette, toplumun yüzde 76'sı endüstriyel kafeslerin yasaklanması gerektiğini düşünüyor.

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, Türkiye'de tavuk yumurtası üretimi 1,6 milyar oldu. 

"0, 1, 2 barkodları sırasıyla; organik, serbest dolaşım ve kümes sistemleri"

Türk-Alman Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden Dr. Engin Arıkan, "Türkiye'de 2018 yılından itibaren yumurtaların hangi sistemde üretildiğinin etiketlerdeki barkodlarda belirtmenin yasal zorunluluk haline gelmesiyle birlikte tüketicinin satın aldığı yumurtanın hangi koşullarda yetiştiğini anlaması ve bilinçli bir tercih yapması kolaylaştı. 0, 1, 2 barkodları sırasıyla; organik, serbest dolaşım ve kümes sistemlerinde üretilen yumurtalarda kullanılır. 3 barkodu yumurtanın kafes sisteminden elde edildiğini gösteriyor" bilgisini paylaştı. 
 

 

"Bu tavukların yumurtaları çok sağlıksız"

"Kafeste yaşayan tavuklar; mısır, soya gibi ürünlerden oluşan bir yem tüketmek zorunda" diyen Tarım Ekonomisi Agroekoloji alanında uzman olan Prof. Dr. Tayfun Özkaya, "Kafeste yaşayan tavuklar mısır, soya gibi ürünlerden oluşan bir yem tüketmek zorunda. Bu tavukların yumurtaları çok sağlıksız. Merada serbestçe otlayan, eşinen, kanatlarını rahatça açabilen, güneşlenen tavukların yumurtalarının insanlar için daha sağlıklı olduğunu biliyoruz. Omega 3, KLA gibi insan sağlığı için hayati bazı yağ asitlerinin yeşil alanlarda otlayan tavukların yumurtalarında yüksek düzeyde olduğu araştırmalarla saptandı" şeklinde bilgi verdi. 
 

 

"Burada çalışanlar amonyak kokusu içinde ve düşük ücretlerle çalışıyorlar"

Kafes tavuklarının yedikleri yemlerle toksik maddeleri alıp yumurtalarına geçirdiklerini söyleyen Özkaya, "Kafes tavuklarının yumurtaları daha ucuza satılıyor, ama bunları tüketen insanların yapmak zorunda oldukları sağlık harcamaları ve bu tür bir üretimin yarattığı ekolojik masraflar dikkate alınırsa bu üretimin ekonomik olmadığı çok açık" diye uyarıda bulundu. 

Özkaya, şunları söyledi:

Endüstriyel tavukçuluk denilen bu üretim tarzı kitlesel üretime yatkınlığı nedeniyle bunları üreten çiftçileri bu organizasyonu üst düzeyde yapan tavukçuluk şirketlerinin adeta kölesi yapıyor. Burada çalışanlar amonyak kokusu içinde ve düşük ücretlerle çalışıyorlar.

 
"Sağlık ve zindelik kaybına uğramış tavuklardan elde edilen yumurta ve etin kalitesi de düşük oluyor"

Afyon Kocatepe Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi'nden Prof. Dr. Zehra Bozkurt , "Kafes sistemleri düşük maliyet ve yüksek yumurta üretimi ile mükemmel ekonomik kazançlar sağlasa da  sürdürülebilir ve yaşanmaya değer bir hayat sunmuyor.  Kafes güçlü hayvanların saldırılarından kaçmaya da olanak vermiyor. Sağlık ve zindelik kaybına uğramış tavuklardan elde edilen yumurta ve etin kalitesi de düşük oluyor. Halk sağlığı yönünden de riskler artıyor" uyarısında bulundu. 
 

 

AB'ye tam üyelik müzakereleri yürüten Türkiye'de Yumurtacı Tavukların Korunması ile İlgili Asgari Standartlara İlişkin Yönetmelik 1 Ocak 2003 tarihinden sonra geleneksel kafeslerin kullanımını yasaklandı.

Türkiye'de zenginleştirilmiş kafes ve cage free yetiştirme sistemlerinde yumurtacı tavuklara sağlanması zorunlu olan minimum hayvan refahı standartlarını tanımladı.

Çiftlikten çatala üretim zincirinde sofralık yumurtaların izlenebilirliğini sağlayan 2017/42 sayılı Tebliğ yumurta kalite standardı için de şeffaflık sağladı. 
 

 

Zenginleştirilmiş olsa da kullanımına izin verilen yeni tip kafesler eski tip kafeslerin kalıcı zararlarını önlemekten çok uzak olduğunu söyleyen Prof. Dr. Bozkurt, "Türkiye'de müktesebat yönünden AB'ye tam bir uyum sağlanmış ise de en önemli paydaşlar olan vatandaş, tüketici ve çiftçilerin yumurtacı tavukların korunması sürecine katkısı yetersiz" dedi.  

Tercih yapanlar ne diyor?

Yumurta seçerken mutlaka organik olmasına dikkat ettiğini söyleyen Aynur Akkol, "Yumurtaların üzerindeki seri numaralarına bakıyorum. 0 ve 1 olanları tercih ediyorum. Hem daha sağlıklı hem de lezzetli oluyorlar" sözleriyle tercihini belirtti. 

Yumurta tercihlerinde mutlaka organik olmasına dikkat ettiğini söyleyen Zeynep Zengin, "Organik yumurta alırken, markasına ve üzerindeki rakamlara bakıyorum. Hatta bazen farklı markaları tercih edip, lezzetine de özen gösteriyorum. Yumurtada koku varsa, tercih etmiyorum" şeklinde görüşünü aktardı. 
 

 

"Organik üretimde ürün birim maliyeti, kafes sistemine göre iki kat daha fazla"

Organik üretimde ürün birim maliyetinin, kafes sistemine göre iki kat daha fazla olduğunu belirten Lord Yumurta sahibi Hüseyin Solak, kafes üretiminde verimin yıllık ortalama yüzde 95-98 olurken, organik üretimde bu oranın yüzde 75-77'lere düştüğünü dile getirdi.

Solak, "Organik üretim de et kemik unu kullanımı yasak. Diğer tüm üretim modellerinde serbest. Yani en ucuz protein kaynağı olan et, kemik unu yani mezbaha atığı daha doğrusu leş kullanıyorlar" dedi.
 

 

"Hayvanlara verilen yem içeriğindeki tahıllar da organik sertifikalı pestisit içermeyen tahıllar olmak zorunda" diyen Solak, "Bu hammaddeleri hem bulmak çok zor hem de maliyetleri yüksek.  Ayrıca hayvan kafesten çıkıp gezdiği için enerji yakıyor, bu da daha fazla yem tüketimi anlamına geliyor" bilgisini paylaştı. 

Tavuk başına 4 metrekare gezinti alanın olmak zorunda olduğunu belirten Solak, şu detayı paylaşıyor:

Tüm ticari üretim modellerinde olduğu gibi organik üretimde de horoz zorunluluğu yok. Bizim horozlu gruplarımız var. Karşı cinsi ile iletişim halinde olan canlı daha mutlu oluyor. Hormonları daha dengeli özellikle progesteron hormonu açısından önemli.

"Bakanlık hem kurumu hem de üreteni denetliyor"

T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı'ndan konuyla ilgili aldığımız bilgiye göre;

"Bakanlığına bağlı 81 il müdürlüğü tarafından yetki verilen 41 kuruluş, organik üretim yapılmasına izin verilen yerleri denetliyor. Bu bağımsız kuruluşlar bu üreticileri denetliyor, mevzuata uygunsa sertifika veriyor. Bakanlık hem kurumu hem de üreteni denetliyor. Her organik üretim yapan yerin ne kadar organik yumurta üretim kapasitesi olduğu biliniyor. Kapasitelerinin üzerinde üretim yapamazlar. Ambalajlı ürünlerin üzerinde hem üreten hem de denetleyen kuruluşun kod numarası oluyor. Suistimal ile karşılaşıldığında yaptırımı uygulanıyor ve para cezası veriliyor. Tüketici bunun doğru üretilip üretilmediğini kod numarasıyla anlayabilir."