Çin'in Ortadoğu'nun iki ezeli rakibi Suudi Arabistan'la İran arasındaki başarılı arabuluculuğunun ardından, 7 Ekim'de başlayan İsrail-Gazze çatışmasında Batı'dan ayrışan söylemleri Ortadoğu'da proaktif bir aktör mü oluyor tartışmalarını da beraberinde getirdi.
Soğuk Savaş sonrası Çin'in geleneksel Ortadoğu politikası; bölgenin kronik sorunlarına çok dahil olmadan İran-Körfez ülkeleri arasındaki denge ve bunlarla İsrail arasındaki bir denge çerçevesinde şekilleniyordu.
Çin'in devam eden İsrail-Gazze savaşına yönelik söylemi, 1967 sınırlarında iki devletli çözümün uygulanması, insani trajedinin sonlandırılması ve bölgesel bir çatışmaya dönüşmesinin önlenmesi üzerine kurgulanmış durumda.
Çin, 7 Ekim'de sivillere yönelik saldırıları kınarken, Hamas'ı kınamaktan imtina etti.
Fakat İsrail'in saldırılarını yoğunlaştırması üzerine Pekin, Tel Aviv'i asimetrik güç kullanmakla ve kollektif cezalandırma yaparak insanlık trajedisine neden olmakla suçluyor.
Çin'in bu yaklaşımı İsrail tarafından tepkiyle karşılanırken, Arap dünyası ve Küresel Güney'in çoğunluğunda (kısaca Batı-dışı dünya olarak tanımlamak mümkün) sempatiyle karşılanıyor.
Aslında Çin'in söylemsel düzeyde değişen Ortadoğu politikası ve bu çatışmaya yaklaşımı, Filistin meselesinin ötesinde bölgedeki ve küredeki hedeflerine katkısı için kurgulanmış bir strateji.
İsrail-Gazze çatışması bağlamında Çin'in Ortadoğu politikasındaki bu yaklaşımı makro ölçekte etkileyen üç faktörle açıklamak mümkün.
İlki, ABD-İsrail ilişkilerinin Çin-İsrail ilişkilerini sınırlaması,
İkincisi, ABD'nin Çin-karşıtı stratejini Ortadoğu üzerinden dengeleme,
Üçüncüsü ise, bir öncekiyle de bağlantı kurabileceğimiz Batı'nın Pekin'e Uygurlara karşı yaptığı insan hakları eleştirisi.
ABD-İsrail ilişkilerinin Çin-İsrail ilişkilerini sınırlaması
ABD-İsrail arasındaki özel ilişkiler, özellikle ABD-Çin rekabetinin yoğunlaşmasıyla birlikte Çin-İsrail ilişkilerini de sınırlandırmaya başladı.
Bu durum aslında biraz da 1950'leri anımsatıyor. İsrail eski Başbakanı sol eğilimli David Ben-Gurion 1950'lerin başlarında Komünist Çin'i tanımak için bazı çabalarda bulunmuştu.
Çin, İsrail'in bu çabasına sıcak yaklaşsa da Soğuk Savaş'ın ilk yıllarında Pekin'in Moskova'ya yakınlığı, Tel Aviv'in Washington D.C.'ye yakınlığı nedeniyle her iki ülke de farklı kamplarda yer almış ve Kore Savaşı'nın da patlak vermesi nedeniyle diplomatik ilişki kurma çabaları sonuçsuz kalmıştı.
Sonrasında da Çin'in Ortadoğu politikası Arap dünyası üzerinden şekillenmişti.
Çin-İsrail ilişkilerinde benzer bir durum 4-5 yıldır devam etmekte.
Çin-İsrail arasındaki 25 milyar dolarlık ticaret hacmine ek olarak, Kuşak-Yol Girişimi (KYG) kapsamında 2015 yılında, İsrail'in Hayfa ve Aşhod limanlarının projelerini ve işletmesini Çin'e vermesiyle iki ülke arasındaki ilişkiler zirve yapmıştı.
Özellikle Hayfa Limanını ABD'nin 6. Filosunun ve yakınlarındaki üsleri hava kuvvetlerinin sıklıkla kullanması nedeniyle Washington D.C. Pekin'in kendi stratejik askeri merkezlerine bu kadar yakın olmasından doğal olarak rahatsız oldu.
ABD'nin baskılarıyla İsrail, Çin'e verdiği bu ihaleleri iptal etmek zorunda kaldı.
Bu durum Çin-İsrail ilişkilerinin de daha fazla ilerleyemediğini göstermesi açısından bir dönüm noktası oldu.
İsrail 1980'lerden beri Arapları dengelemek ve özellikle İran tehdidi nedeniyle Çin'le ilişkilerine özel bir önem vermekteydi.
Çin açısından da İsrail önemli bir teknoloji kaynağı ve ABD'yle ilişkilerinde köprü vazifesi görüyordu.
Hatırlanacağı üzere Mayıs 2020'de Çin'in Tel Aviv Büyükelçisinin ikametgahında ölü bulunması sonrasında iki ülke ilişkileri sessizliğe büründü.
Çin, ABD'ye rağmen İsrail'le stratejik düzeyde ilişkiler geliştiremeyeceğini görmüş oldu.
Çin'in Küresel Güney'de sempati arayışı ve "Batı-karşıtı tarafsızlığı"
Çin-İsrail ilişkilerindeki kötüleşmeye ek olarak da ABD'nin Hint-Pasifik'teki artan Pekin karşıtı politikalarını Ortadoğu'da sorunlu alanlar üzerinden de dengelemeye çalışıyor. Çin'in bu yaklaşımı rasyonel bir temele dayanıyor.
Birçok Çinli uzmana göre, ABD'nin Hint-Pasifik dışında ilgi alanı arttıkça, Çin Hint-Pasifik'teki hakimiyetini gerçekleştirebilecek daha fazla alan ve zaman kazanacaktır.
Ayrıca, Çin'in önceki dönemlerden farklı olarak, Ortadoğu'daki sorunlu alanlardan kaçınmaya yönelik politikasında İsrail-Gazze çatışması bir sapmaya da işaret ediyor.
Bu nedenle Pekin'in dış politikasında Çin-ABD ilişkilerindeki rekabetsel çatışmada bu türden sorunları Küresel Güney'de sempati toplamak için kullanmaya çalışması yönünde yeni bir eğilim olduğu söylenebilir.
Çin, Müslüman dünyanın yanı sıra Küresel Güney ülkelerinin ezici çoğunluğunun Filistin'e sempati duyması nedeniyle, gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki liderliğine destek toplamak amacıyla "Batı-karşıtı tarafsızlık" temelinde bir politika izliyor.
Çin'in Filistin ve Ortadoğu'daki diğer meselelerdeki yaklaşımını, Batı'nın küresel düzendeki hegemonyasını zayıflatan herhangi bir eylemi kınamakla yetinmeyi ifade eden Batı-karşıtı tarafsızlık olarak adlandırmak mümkün.
Daha somut olması açısından, Hamas'ın gerçekleştirdiği 7 Ekim saldırısını kınarken eylemi gerçekleştiren örgütü kınamaması gibi.
Yemen açıklarında Husilerin gemilere saldırmaya başladığında, Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi yaptığı açıklamada, sivil gemilerin tacizine son verilmesi, engelsiz küresel tedarik zincirlerinin yanı sıra, uluslararası ticaret düzeninin korunması çağrısında bulunurken, aynı zamanda Yemen'e karşı güç kullanılması için BM Güvenlik Konseyi'nin hiçbir ülkeye yetki vermediğini ifade ederek ABD'yi eleştirdi.
Wang Yi ayrıca Husilerin Yemen kıyılarında saldırılar yapmasının nedeni de Gazze'deki çatışmaların yayılması olduğunu belirterek, esas sorumlu olarak ABD'nin politikalarına işaret etti.
Geçen haftalarda da Husilerin "yanlışlıkla" Çin tankerine saldırması üzerine Dışişleri Bakanlığı sözcüsü de Wang Yi'nin belirtiğimiz açıklamasının bir benzerini yapmıştır.
Husiler bu saldırının yanlışlıkla olduğunu ve Çin gemilerine saldırmayacaklarını açıkladılar. Yukarıda bahsettiğimiz çerçevede, Çin'in hem Hamas'ı hem de Husileri doğrudan eleştirmemesi bu iki örgütün de ABD karşıtı olması önemli.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
30 Nisan 2024 - Fransa'nın doğusundaki Lyon kentinde Siyasi Bilimler Akademisi binasının avlusunda düzenlenen Filistin yanlısı eylemde bir protestocu böyle görüntülendi. ABD'de önde gelen üniversitelerden birçoğunu sarsan ve gerginlik yaratan gösterilerde olduğu gibi, Paris Siyasi Bilimler Akademisi öğrencilerinin düzenlediği birden fazla eylemde öğrencilerden bazıları Gazze Savaşı ve yaşanan insani kriz dolayısıyla son derece öfkeliydi (Olivier Chassignole/AFP) -
2/30
29 Nisan 2024 - Gençler, Kenya'nın Mai Mahiu bölgesi yakınlarındaki Kamuçiri köyünde sel nedeniyle sürüklenen tahrip olmuş arabayı inceliyor. Kenya'nın bu bölgesi son bir aydır sağanak yağış ve ani su baskınlarının etkisi altında. Su baskınlarının başkent Nairobi'yi de etkilediği ve bazı yolların kapatıldığı aktarılırken, birçok mahallenin de sular altında kaldığı kaydedildi. Polis, Rift Vadisi'ndeki bir kasabanın yakınlarındaki barajın çökmesi sonucu en az 45 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Polis sözcüsü, "Durum kontrol altına alınmaya çalışılıyor ancak sel riski devam ediyor" dedi. Yaşanan bu son can kayıplarıyla birlikte marttan bu yana şiddetli yağış ve seller sebebiyle ölenlerin sayısı 100'ü aşmış oldu (Luis Tato/AFP) -
3/30
28 Nisan 2024 - Yunanistan'ın Olimpiyat meşalesini Fransız organizatörlere teslim etmesinin ardından Fransa'ya doğru yola çıkan Belem, meşaleyle birlikte Korint Kanalı'ndan geçiyor. 2024 Olimpiyat Oyunları'na ev sahipliği yapacak olan Paris'ten organizatörler, 1896'daki ilk etkinliğin düzenlendiği Panathinaiko Stadyumu'nda meşaleyi cuma günü devraldı. Meşaleyi taşıyan 127 yaşındaki Fransız gemisi Belem dün Atina yakınlarındaki Pire Limanı'ndan yelken açtı. Akdeniz'deki yolculuğunun 8 Mayıs'ta tamamlanması beklenen gemi, yaklaşık 2 bin kilometre yol kat ettikten sonra Marsilya'ya varacak. Daha sonra çeşitli kasaba ve şehirler üzerinden yolculuğuna devam edecek meşale, Paris Olimpiyatları'nın 26 Temmuz'daki açılış törenine taşınacak (Aris Messinis/AFP) -
4/30
27 Nisan 2024 - Ukrayna'nın Harkiv kentinde Rusya'nın gerçekleştirdiği füze saldırısında isabet alan hastanede bir kadın enkaz temizliyor. Rus füzeleri bugün Ukrayna'nın orta ve batı kesimlerindeki enerji tesislerini vurarak, ABD'nin askeri yardımına rağmen hava savunma sistemi sıkıntısı çeken Ukrayna'nın zor durumdaki enerji sistemi üzerindeki baskıyı artırdı. Ukraynalı yetkililer, son haftalarda ağır bombardımana maruz kalan kuzeydoğu şehri Harkiv'de bir füzenin 60 hastanın bulunduğu bir hastaneye isabet ettiğini, bir kadının yaralandığını ve binaya, yakındaki su borularına ve elektrik hatlarına zarar verdiğini açıkladı (Vyacheslav Madiyevskyy/Reuters) -
5/30
26 Nisan 2024 - Almanya'nın başkenti Berlin'de polis, Federal Meclis'le Başbakanlık arasında kurulan "Gazze'ye destek" kampını tahliye etmek istedi, eylemcilerin direnişi üzerine arbede yaşandı. Polis, çadırları sökerek kamp alanının dışına çıkardı. Alman Polisi, X'te yayımladığı açıklamada protesto kampındakilerin polis memurlarına yönelik şiddet eylemleri dahil olmak üzere "tekrarlanan suçlar" işlediğini yazdı (Odd Andersen/AFP) -
6/30
25 Nisan 2024 - Portekiz'in başkenti Lizbon'da, Karanfil Devrimi'nin 50'inci yıldönümünü kutlamak için gerçekleştirilen askeri geçit töreninde askeri araçlar 25 Nisan Devrimi'ne katılan eski askerleri taşıyor. Portekiz, Avrupa'nın en uzun süreli diktatörlüğüne ve Afrika'da 13 yıl süren sömürge savaşlarına nokta koyan askeri darbenin 50'inci yılını kutladı. Cumhurbaşkanı Marcelo Rebelo de Sousa, ülkesinin kölelik ve sömürgecilik döneminde işlediği suçların bedelini ödemesi gerektiğini söyledi (Patricia De Melo Moreira/AFP) -
7/30
24 Nisan 2024 - Almanya Şansölyesi Olaf Scholz ve Birleşik Krallık Başbakanı Rishi Sunak, Berlin'de düzenlenen askeri karşılama töreninde. Bugün gerçekleştirdikleri görüşmede daha yüksek savunma işbirliğinde fikir birliğine varan iki lider, Avrupa'nın bir araya gelip Ukrayna'yı Rus istilasına karşı sonuna kadar desteklemesi gerektiğini belirtti. Almanya'nın başkentinde düzenlenen karşılama töreninde iki ülkenin ulusal marşları çalarken küçük bir protesto grubundan "Filistin'e Özgürlük" sloganı atıldı. Bu, Sunak'ın Ekim 2022'de başbakanlık koltuğuna oturduğundan beri Almanya'ya yaptığı ilk ziyaret (Liesa Johannssen/Reuters) -
8/30
23 Nisan 2024 - Fransa'nın başkenti Paris'te hayvan hakları organizasyonu PETA'dan aktivistler, Mısır Büyükelçiliği'nin önünde Mısır'ı protesto etti. Gize Piramitleri'ne turist taşımak için hayvanların kullanılmasını durdurma çağrısı yapan eylemciler, "Mısır, develere ve atlara kötü muameleyi durdur", "Gize'de hayvanların çektiği araçları yasakla" ve "Hayvanlar araç değildir" yazılı dövizleri taşıdı (Antonin Utz/AFP) -
9/30
22 Nisan 2024 - Eylemciler, Kolombiya'nın Cali kentinde Kolombiya Devlet Başkanı Gustavo Petro hükümetini sağlık ve emeklilik reformları nedeniyle prostesto ediyor. Başta başkent Bogota'nın tarihi Bolivar Meydanı olmak üzere birçok kentte sokaklara dökülen ve çoğunluğu sağ görüşlü grupların oluşturduğu kalabalık, Petro'yu "diktatörlük"le suçluyor. Ayrıca muhalifler, bu reformların ülkenin halihazırda zor durumdaki ekonomisine zarar vereceğini öne sürüyor. Devlet Başkanı Gustavo Petro, muhalefetin ülkedeki değişime karşı çıktığını iddia etmişti. Bu, 2022'de iktidara geldiğinden bu yana Gustavo Petro hükümetinin karşı karşıya kaldığı en büyük protesto (Joaquin Sarmiento/AFP) -
10/30
21 Nisan 2024 - Çin Grand Prix'sinde Red Bull'un Hollandalı sürücüsü Max Verstappen yarışırken görevli sarı bayrak sallıyor. Çin'in 2019'dan beri ilk kez ev sahipliği yaptığı grand prix yarışını Verstappen kazandı. Formula 1 Dünya Şampiyonası'nın 5. etabında McLaren'dan Britanyalı Lando Norris ikinci olurken Verstappen'in Meksikalı takım arkadaşı Sergio Perez ise yarışı üçüncü sırada tamamladı. Son üç yıldır dünya şampiyonu olan Hollandalı pilotun bu yılın şampiyonasında halihazırda en yakın rakibi Perez. Şanghay'daki yarışın ardından Verstappen'in 110, Perez'inse 85 puanı var. Sezonun 6. yarışı Miami Grand Prix'si 5 Mayıs'ta düzenlenecek (Pedro Pardo/AFP) -
11/30
20 Nisan 2024 - ABD merkezli uluslararası yardım kuruluşu World Central Kitchen'ın üyesi Damian Sobol'un cenazesi, Polonya'nın Przemyśl kentinde düzenlendi. Sobol, İsrail'in Gazze'de düzenlediği saldırıda öldürülmüştü. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, World Central Kitchen'ın 7 personelinin hayatını kaybettiği İsrail bombardımanını kınamıştı. İsrail'in 7 Ekim'de Gazze'ye başlattığı saldırıda hayatını kaybedenlerin 34 bini geçti ve yaralıların sayısı 77 bine yaklaştı (Sergey Gapon/AFP) -
12/30
19 Nisan 2024 - Eski ABD Başkanı Donald Trump, evlilik dışı ilişkilerle bağlantılı sus payı ödemelerini örtbas ettiği iddiasıyla yargılandığı davada öğle yemeği molasının ardından New York'taki Manhattan Ceza Mahkemesine giriyor. Eski bir ABD başkanının ilk kez ceza davasında yargılandığı mahkemede 12 jüri 18 Nisan'da yemin etmişti. Öte yandan Trump'ın yargılandığı tarihi "sus payı" davasının görüldüğü mahkeme binasının önünde bir kişi kendini yaktı. Görgü tanıkları, havaya broşürler atan bir erkeğin bir tenekeden kendisini yakıta buladığını ve ateşe verdiğini söyledi (Spencer Platt/AFP) -
13/30
18 Nisan 2024 - Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) Dubai kentinde sağanak yağışların ardından arabalar sular altında kalmış caddede böyle görüntülendi. Ortadoğu'nun finans merkezi olan kentin devasa otoyolları sel yüzünden tıkandı ve büyük havalimanında kaos yaşandı. Kayıtların tutulmaya başlandığı 1949'dan beri görülen en şiddetli yağışlarda BAE'de bir, Umman'da 20 kişi hayatını kaybetti. Afetin ardından aşırı yağışların bulut tohumlamadan kaynaklanıp kaynaklanmadığına dair tartışma başladı (Giuseppe Cacace/AFP) -
14/30
17 Nisan 2024 - Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin Goma kentinin dış kesimlerindeki Bulengo kamponda savaştan kaçan çocuklar bulaşık yıkıyor. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, silahlı çatışmaların pençesindeki bölgeyi 16-18 Nisan'da ziyaret ediyor. Ruanda ordusunun desteklediği M23 isyancıları 2021'in son aylarından bu yana doğudaki Kuzey Kivu bölgesinin büyük kısımlarını ele geçirdi ve yaklaşık 2 milyon kişinin yerinden olmasına yol açtı (Alexis Huguet/AFP) -
15/30
16 Nisan 2024 - Danimarka'nın başkenti Kopenhag'da 17. yüzyıldan kalma tarihi borsa binası bu sabah alevlere teslim oldu ve binanın simge kulesi yıkıldı. Başkentteki en eski binalardan olan yapı, nedeni henüz bilinmeyen bir şekilde alev aldığında yenileme çalışmaları yapılıyordu. Danimarka parlamentosunun yanında yer alan bina, 1620'ler Kral IV. Christian tarafından inşa ettirilmişti (Emil Helms/AFP) -
16/30
15 Nisan 2024 - Tarihte ilk kez eski bir ABD Başkanı'nın yargılandığı ceza davası bugün başladı. New York'taki Manhattan Ceza Mahkemesi'nde görülen ilk duruşmada hakim karşısına çıkan eski Başkan, "Suçsuz olduğum için burada olmaktan gurur duyuyorum. Siyasi saiklere açılmış bu dava Amerika'ya hakarettir. Buna benzer bir olay daha önce hiç görülmedi. Buraya asla getirilmemeliydim" dedi. "Sus payı davası" diye bilinen yargılamada, Trump'a evlilik dışı ilişkilerini örtbas etmek için "sus payı" ödemeleri yapmak da dahil olmak üzere 34 ayrı suçlama yöneltiliyor. Skandallarla boğuşan 77 yaşındaki Trump, suçlu bulunması halinde 4 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilir. Trump, hakkındaki suçlamaları reddediyor ve suçsuz olduğunu savunuyor (Michael Nagle/AFP) -
17/30
14 Nisan 2024 - İran'ın İsrail'e drone ve füze saldırısı düzenlemesinin ardından bugünün erken saatlerinde başkent Tahran'daki Filistin Meydanı'nda toplanan göstericiler İran ve Filistin bayrakları sallıyor. İran'ın Şam'daki konsolosluk binasına İsrail'in 1 Nisan'da düzenlediği hava saldırısında İran Devrim Muhafızları Ordusu'ndan 7 kişinin ölmesinin ardından İran dün İsrail'e yüzlerce kamikaze drone'u, balistik ve seyir füzesiyle saldırı başlattı. İran bazı askeri hedefleri vurduğunu, İsrail ise saldırıların çoğunun hava savunma sistemlerince önlendiğini fakat bir askeri üsse füze isabet ettiğini bildirdi. Dün geceki saldırı, İran'ın kendi topraklarından İsrail'e düzenlediği ilk saldırı olma özelliği taşıyor (Atta Kenare/AFP) -
18/30
13 Nisan 2024 - Avustralya'nın Sidney kentindeki Westfield Bondi Junction alışveriş merkezinde meydana gelen bıçaklı saldırıdan sonra polis binaya giriyor. Saldırıda 6 kişiyi öldüren erkek saldırgan polis tarafından vurularak etkisiz hale getirildi. Hastaneye kaldırılan yaralılar arasında 9 aylık bir bebeğin de olduğu bildirildi. Britanya Kralı III. Charles, saldırı karşısında şoke olduğunu ve dehşete kapıldığını belirtti. New South Wales polisi ilk belirtilere göre bunun bir terör saldırısı olmadığını açıkladı (David Gray/AFP) -
19/30
12 Nisan 2024 - Myanmar'ın Myawaddy kasabasının cunta karşıtı direnişçilerin eline geçmesinden sonra ülkeden kaçmak için sınır kapısında kuyruğa giren insan seli karşısında Tayland'ın Tak eyaletinde yer alan ve Myanmar'a sınırı olan Mae Sot kentinde askeri personel nöbet tutuyor. Stratejik öneme sahip Myawaddy kasabasının gittkçe güçlenen cunta karşıtlarının eline geçtiği dün bildirilmişti. Myawaddy'de çatışmalar devam ederken, Tayland ordusu askeri devriyeleri artırmıştı. Şubat 2021'de Myanmar ordusunun yönetime el koymasının ardından ülke çapında protestolar patlak vermiş ve silahlı direniş başlamıştı (Athit Perawongmetha/Reuters) -
20/30
11 Nisan 2024 - Rusya, yörüngeye ağır yükler taşıması için tasarlanan Angara-A5 uzay aracını Vostoçni Uzay Üssü'nden fırlattı. 9 ve 10 Nisan'da çeşitli arızalar sebebiyle iptal edilen deneme saat 12.00'de gerçekleşti. Gelecekte Angara-A5 roketinin Rus yörünge istasyonunun modüllerini uzaya göndermek ve insanlı uzay araçlarını fırlatmak için kullanılması bekleniyor (AFP/ROSCOSMOS) -
21/30
10 Nisan 2024 - ABD Başkanı Joe Biden ve Japonya Başbakanı Fumiyo Kişida, Beyaz Saray'daki resmi karşılama töreninde. Çin'in askeri ve ekonomik bakımdan atağa kalktığı ortamda Biden, Hint-Pasifik'teki hayati ortaklıkları güçlendirme kararlılığını pekiştirmek adına ağırladığı Kişida'yla önemli bir Oval Ofis toplantısı da gerçekleştirecek. Biden ve Kishida arasındaki ikili görüşmenin bir parçası olarak çok çeşitli kritik sektörleri kapsayan 70'in üzerinde maddenin açıklanması bekleniyor (Andrew Caballero-Reynolds/AFP) -
22/30
9 Nisan 2024 - Nepal'in başkenti Katmandu'da güvenlik güçleri, Ulusal Demokratik Parti'nin (RPP) organize ettiği protestoda eylemcilere müdahale etti. RPP, monarşinin geri gelmesini ve Güney Asya ülkesinin bir Hindu eyaleti olmasını talep ediyor. Polis, yüzlerce kişinin katıldığı eyleme müdahale ederken göz yaşartıcı gaz ve tazyikli su kullandı. Parti, olaylarda kurmaylarından bazılarının yaralandığını açıkladı. 2008'de tahttan indirilen Kral Gyanendra'nın destekçileri, polis barikatlarını aşıp başbakanlık ve bakanlıkların olduğu alana erişmeye çalışıyordu (Prakash Mathema/AFP) -
23/30
8 Nisan 2024 - Kurtarma ekipleri Rusya'nın Orenburg bölgesinde, Ural Dağları'nın güney ucunun güneydoğusunda yer alan Orsk şehrinin sular altında kalan kısmındaki sakinleri tahliye ediyor. Rusya Acil Durumlar Bakanlığı'nın yaptığı açıklamaya göre, ülkenin 39 bölgesinde 10 bin 400'den fazla ev su altında kaldı. Orsk'taki barajın patlamasıyla 230 bin nüfuslu kentte 6 bin 100 kişi tahliye edildi. Kremlin tarafından yapılan açıklamada, Urak’daki Kurgan ve Siberya’ya bağlı Tümen bölgesindeki sellerin kaçınılmaz olduğu kaydedildi. Bu nedenle bölgede acil durum ilan edilmesi kararı alındığını duyuran Tümen Bölge Valisi Aleksandr Moor, "Acil durumu tedbiren devreye sokuyoruz" ifadesini kullandı (Anatolii Zhdanov/AFP) -
24/30
7 Nisan 2024 - RB'nin Avustralyalı pilotu Daniel Ricciardo ve Williams'ın Taylandlı pilotu Alexander Albon, Suzuka'da düzenlenen Formula 1 Japonya Grand Prix'de kaza yaptı. Yarış başladıktan saniyeler sonra yaşanan kazada Ricciardo'nun aracının tekerleği Albon'un aracına çarparak onu pist dışına itti. Sürücüler araçlarından tek başlarına çıkmayı başarırken durumlarının iyi olduğu bildirildi. Kazanın ardından tekrar başlatılan yarışı Max Verstappen birinci sırada tamamladı (JIJI/AFP) -
25/30
6 Nisan 2024 - Ekvador'un başkenti Kito'da polis ve askerler, eski Ekvador Devlet Başkanı Yardımcısı Jorge Glas savcılıktan çıkarken güvenlik operasyonu gerçekleştirdi. Dün Ekvador'da yetkililer, Kito'daki Meksika Büyükelçiliği'ne baskın düzenleyip Meksika hükümetinin siyasi sığınma hakkı vereceğini duyurduğu Glas'ı gözaltına almıştı. Meksika Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador söz konusu hareketin ulusal egemenliğin "açık" ihlali anlamına geldiğini söyledi. Eski Ekvador Devlet Başkanı Yardımcısı Glas, hakkında yürütülen rüşvet soruşturması kapsamında 3 Ekim 2017'de tutuklanmış, Aralık 2022'de Meksika'nın Kito Büyükelçiliği'ne sığınmıştı (Rodrigo Buendia/AFP) -
26/30
5 Nisan 2024 - Doğu Kudüs'teki Mescid'i Aksa'da Ramazan ayının son cuma namazı yaklaşık 120 bin kişiyle kılındı. İsrailli yetkililer, yalnızca kısıtlı sayıdaki Müslümanın Batı Şeria'dan gelerek Mescid-i Aksa'da cuma namazı kılmasına izin verdi. Sabah saatlerinden bu yana şehrin sokaklarına çok sayıda güvenlik gücü konuşlandırılmış ve Doğu Kudüs'ün Eski Şehir bölgesi çevresindeki birçok cadde kapatılmıştı (Ammar Awad/Reuters) -
27/30
4 Nisan 2024 - Tayvan'ın doğusundaki Hualien kentinde meydana gelen şiddetli depremin ertesi günü bir yapı mühendisi, eğilmiş bir binadan örnek alıyor. Doğu Asya ülkesinde gerçekleşen afet sonrası en az 10 kişi hayatını kaybetti ve binden fazla da yaralı var. 7,4 şiddetindeki depremin hasar verdiği bina sayısıysa 125. Adada son 25 yıldır görülen en şiddetli depremin merkez üssü Hualien'de 300 bin kişi yaşıyor (Chiang Ying-ying/AP) -
28/30
3 Nisan 2024 - Ukrayna Silahlı Kuvvetleri'nin 37'inci Deniz Piyade Tugayı'ndan bir asker, Ukrayna'nın güneyinde açıklanmayan bir yerde gerçekleştirilen askeri tatbikatlar sırasında Fransız AMX-10 RC zırhlı aracında. Rusya'nın Ukrayna'ya tam kapsamlı bir istila başlatmasının üzerinden 769 gün geçti ve savaş tüm hızıyla devam ediyor. Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Rusya'nın yılın başından itibaren Ukrayna'nın doğusunda 403 kilometrekare toprak ele geçirdiğini söylerken Ukrayna bu iddiayı reddetti. Öte yandan Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, seferberlik yaşını 27'den 25'e düşüren yasayı imzaladı (Ivan Antypenko/Reuters) -
29/30
2 Nisan 2024 - Kudüs'te İsrail'in parlamentosu Knesset önünde bir protestocu, Hamas'ın 7 Ekim'de düzenlediği saldırıda rehin alınanların derhal serbest bırakılması için düzenlenen eylemde. Parlamento binasının çevresinde kurulan çadırlarda yurttaşlar erken seçim çağrısı yaparken, İsrail genelinde halk geceleri de sokaklara çıkarak Başbakan Binyamin Netanyahu'yu istifaya davet ediyor. Öte yandan ABD merkezli kâr amacı gütmeyen kuruluş World Central Kitchen, İsrail'in hedefli saldırısında Avustralyalı, Polonyalı, Birleşik Krallıklı ve ABD-Kanadalı personellerinin Gazze'de öldürüldüğünü açıkladı (Ronen Zvulun/Reuters) -
30/30
1 Nisan 2024 - Tayvan'ın bağımsızlık yanlısı aktivistlerden biri (sağda) Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in maskesiyle banknot taşırken, diğeri Tayvan'ın eski devlet başkanı Ma Ying-jeou'nun maskesiyle Tayvan haritası tutarak Taoyuan Uluslararası Havalimanı önünde protesto gösterisi yapıyor. Tayvan'ın eski devlet başkanı Ma Ying-jeou, iki ülke arasındaki gerilimi düşürmeyi amaçlayan ziyaret için bugün Çin'e gitti. Güney Çin'in Guangdong eyaletindeki Shenzhen şehrine uçmadan önce gazetecilere kısa bir açıklama yapan Ma, "Bu bir barış ve dostluk gezisi" dedi. Ma, şimdiki Tayvan Devlet Başkanı Tsai Ing-wen'in seçilmesinden kısa bir süre önce, 2015 sonlarında Singapur'da Şi 'yle önemli bir zirve için bir araya gelmişti (Yan Zhao/AFP)
Çatışmaların araçsallaştırılması
Çin-ABD arasında artan jeopolitik gerilimler nedeniyle Çin'in İsrail'in Gazze'deki devam eden operasyonlarına yönelik eleştirisi aynı zamanda ABD'yi de hedef almakta.
Dolaylı olarak iki ülke arasındaki jeopolitik gerilimler, ABD'nin ve Batı'nın Çin'in Uygurlara karşı insan hakları ihlallerine yönelik politikasına eleştirileri konusu Ortadoğu'ya da yansımakta.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hua Chunying Mayıs 2021'de Gazze'deki çatışmalar sırasında, ABD'yi İsrail'i desteklediğini ve Müslümanların acılarını görmezden geldiğini söylemişti.
Hua, ABD'nin yanına birkaç ülkeyi de alarak Uygurlara yönelik insan hakları eleştirilerini de maskaralık olarak nitelemişti.
Aslında Çin'in benzer yaklaşımı 7 Ekim'de başlayan çatışmalarda da devam ediyor.
Hatırlanacağı üzere Çin'in Fransa Büyükelçiliği Twitter'da (şimdiki ismiyle X), Gazze'de İsrail bombardımanı ile yıkılan binaları Doğu Türkistan'daki sağlam duran binalarla karşılaştıran bir fotoğraf paylamıştı.
Çin, İsrail'in Gazze'ye yönelik asimetrik savaşına istikrarlı bir şekilde hem BM başta olmak üzere uluslararası platformlarda hem de Dışişleri Bakanlığı olarak söylemsel düzeyde sert tepki göstererek hem Arap hem de bütün Müslüman ülkelerin kamuoyunun sempatisini kazanmaya çalışıyor.
Bunun Çin için iki yönlü olumlu sonucu oluyor. Batılı ülkelerden kendisini farklılaştırarak Müslüman ülkelerden ve Küresel Güney'de sempati toplaması diğer yandan da uluslararası kamuoyunda sıklıkla eleştirilere neden olduğu Uygurlara ve diğer Türk azınlık gruplarına karşı yürüttüğü politikalarına dolaylı bir rıza oluşturması.
Ayrıca bu sayede özellikle Müslüman ülkelerin kamuoyu Uygurlar'a yönelik insan hakları meselesini, Batı'nın Çin-karşıtı propagandası olduğu iddiasıyla, Çin'in politikalarına sessiz kalmalarını sağlayabiliyor.
Bunlara ek olarak da BM'de de kendi lehine bir çoğunluk oluşturmakta.
Çin'in Gazze konusundaki yaklaşımının ABD'nin aksine daha değersel söylem içermesi, çatışmayı durdurma çağrıları Pekin'i Washington D.C. karşısında Arap dünyasında ve küresel güneyde elini güçlendiriyor.
Ayrıca Çin'in mevcut çatışmalara yaklaşımı da ABD'yi uluslararası toplumda yalnızlaştırmayı ve Uygurlar konusundaki yaklaşımına bir karşılık verme olarak okunabilir.
Böylece Çin ABD'nin insan hakları konusundaki inanırlığını ve eleştirilerini törpülemeyi hedefliyor.
Açıkçası bu konuda ABD'nin İsrail'in Gazze'deki operasyonlarına kayıtsız şartsız her türlü desteği vermesi, BMGK'dan ateşkes çağrılarına engel olması da Çin'in bu hususta elini güçlendirdiğini söyleyebiliriz.
Sonuç yerine
İsrail'in Gazze'de devam eden kollektif cezalandırma yöntemi Çin-İsrail ilişkilerinde varolan kırılmayı su yüzüne çıkardı.
Ayrıca bu çatışma Çin-ABD arasında yeni bir dolaylı jeopolitik rekabet alanı olduğunu göstermesi açısından da dikkat çekici.
ABD ve genel olarak Batı'nın onlarca yıldır vurguladıkları insan hakları, siviller, çatışma değil barış gibi değerleri hatırlamamaları, Çin'e yönelik yaptıkları insan hakları eleştirilerin inanırlığına zarar veriyor.
Aynı zamanda bu çatışma gösterdi ki, 2020'den beri Çin İsrail-Filistin çatışmalarında da Ortadoğu başta olmak üzere Küresel Güney'in kamuoyunda kendi imajını artırmak için bir fırsat olarak da kullanıyor.
Özellikle İsrail-Gazze çatışması Çin'in Uygur meselesinde Müslüman ülkelerin ve uluslararası kamuoyunun ilgisinin dağıtılmasında önemli bir etkisi de var.
Muhtemelen bundan sonra da Çin-ABD arasındaki rekabette kürenin her çatışması noktasında çıkması mümkün.
Bu çatışmayla birlikte ABD'nin ilgisinin Hint-Pasifik'ten tekrar Ortadoğu'ya kaymasının Çin'i rahatlattığını da ekleyelim.
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
© The Independentturkish
