Sudan ile İran arasındaki karşılaştırma doğru olmayabilir. Bunlar, aralarında hiçbir ortak nokta olmayan iki ülke, ama karmaşık siyasi yapılardan oluşan bir modeli temsil ediyorlar.
Siyasi tarihlerinin bir döneminde iki farklı mezhep ile iki dini projeye göre yönetilmişler, ancak yolları ayrılmadan önce baştan hedeflerinde buluştular.
İran örneğinde mezhepsel doktrinsel proje, 1979'daki İran Devrimi ile üç gücün ittifakıyla başladı.
Batı'da eğitim görmüş liberal entelektüeller, çarşı tüccarları ve İran içinde ve dışında geleneksel kitleleri harekete geçirip milisleri harekete geçirebilen Humeyni liderliğindeki Şii din adamları grupları.
Sudan örneğinde ise proje, evrensel hedefleri olan misyoner bir projeye sahip, tek bir İslam halifeliği altında, siyasal İslam tarafından kurulan birçok devletten oluşan tek bir devlete dayanıyor.
Müslüman Kardeşler, bu projeye liderlik etmek için Allah tarafından yetkilendirildiklerine inanıyor.
Bu durum, 1989 yılında Ömer el-Beşir ve rejimin vaftiz babası Hasan et-Turabi liderliğindeki darbeyle başladı.
Rejim, bu devlet uğruna Halk Savunma milislerini kurarak Güney Savaşı'nda Sudan ordusunun yanında yer aldı ve liderleri İran'da eğitildi.
1990'lar boyunca İran Devrim Muhafızları, Sudan Silahlı Kuvvetleri ve Sudan Halk Savunma Kuvvetleri, ikili ortaklığın büyümesine katkıda bulunan ilişkiler kurdu.
Onlarca yıl süren bu iki projeden ve köprülerin altından çok sular aktıktan sonra iki ülke arasındaki ilişkiler, yakınlık ve yabancılaşma arasında değişiyordu, ta ki 2016'da Suudi Arabistan'ın Tahran'daki büyükelçiliği ve Meşhed'deki konsolosluğuna baskın düzenlenmesinin ardından kesilene kadar.
Bu arada Sudan'daki iç krizler daha da derinleşti ve Müslüman Kardeşler projesinin temellerini sarstı.
Rejim, örgüt üyeleri arasında ortaya çıkan iktidar anlaşmazlıkları nedeniyle devrimci tehdit tehlikesini atlatamadı ve 2018 ayaklanmasının ortaya çıkıp 2019'da önceki rejimi devirmesine kadar devam etti.
Yaklaşık 7 yılın ardından Sudan, nihayet geçtiğimiz pazartesi günü İran'la diplomatik ilişkilere devam edeceğini duyurdu.
Sudan Dışişleri Bakanı Ali es-Sadık ve İranlı mevkidaşı Hüseyin Emir Abdullahiyan, geçen Temmuz ayında Azerbaycan'ın başkenti Bakü'de Bağlantısızlar Zirvesi oturum aralarında bir araya geldi.
Daha yakın ilişkiler
1980'li yıllarda İran-Irak Savaşı sırasında Batı yanlısı Cafer Numeyri liderliğindeki Sudan, Irak'ı destekledi.
1985'te Numeyri'nin devrilmesinden ve 1986'da eski Başbakan Sadık el-Mehdi'nin iktidara gelmesinden sonra Tahran'a resmi bir ziyarette bulunuldu.
İlk İran kültür merkezi 1988 yılında Hartum'da açıldı. Bu, iktidara geldikten beş ay sonra Tahran'ı ziyaret eden Beşir rejimi altında daha yakın ilişkilerin yolunu açtı.
Art arda üç İran cumhurbaşkanı, Hartum'u ziyaret etti; Ilımlı Ekber Haşimi Rafsancani, reformist Muhammed Hatemi ve muhafazakâr Mahmud Ahmedinejad. İki ülke arasındaki ziyaretler de yoğunlaştı.
Tahran, Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir hakkında 2009 yılında çıkardığı tutuklama emrini kınadı ve buna karşılık Sudan rejimi de İran'ın nükleer projesine desteğini açıkladı.
Çin'in Sudan'da petrol keşfi ve yatırımına başlaması ve aralarında İran'ın da bulunduğu bazı ülkelerin konsorsiyum sözleşmeleriyle bu ortaklığa dahil edilmesiyle ilişkiler ekonomik olarak gelişti.
İlişkiler ayrıca, askerî açıdan da gelişirken, 2008 yılında iki ülke arasında askeri ve güvenlik işbirliği anlaşması imzalandı.
İki ülke ayrıca iş, tarım ve güvenlik gibi çeşitli alanlarda 30'dan fazla anlaşma imzaladı.
Sudan-İran ilişkilerinin derinleşmesi, özellikle 2009'dan 2012'ye kadar İran silahlarının Sudan topraklarından ve Sina Yarımadası üzerinden Gazze Şeridi'ne geçmesine izin verilmesinin ardından İsrail ve Batı'da endişe yarattı.
İsrail, Hamas hareketiyle bağlantısı olduğundan şüphelenilen sevkiyatları taşıyan aktivistleri bombalamanın yanı sıra, kıyı kenti Port Sudan yakınlarında Hamas üyelerini bombalamakla suçlandı. Hartum ise harekete sponsor olmakla suçlandı.
Daha sonra Sudan, İran'la arasına mesafe koymaya başladı. 2014 yılında Sudanlı yetkililer, İran'ın tüm kültür kurumlarının kapatılması ve İranlı diplomatların ülkeden ayrılması emrini vermişti.
Hartum, şehirlerde ve kırsal bölgelerde yayılan Hüseyiniyelerin yanı sıra sayısı 26'yı aşan İran kültür merkezlerinin de yayılmasını izlemişti.
Tahran'ın Hartum'da bir dizi askeri üretim kompleksi kurmasına ve "Hartum'un Çin yapımı kara saldırı uçaklarıyla desteklenmesi ve Sudan ordusuna 300 milyon dolar değerinde Çin silahlarının teslim edilmesiyle" sonuçlanan askeri işbirliğine rağmen yine de bu ilişki, Sudan'a önemli bir ekonomik kazanç sağlamadı.
Diplomasinin restorasyonu
Sudan'daki geçiş hükümetinin, Korgeneral Abdülfettah el-Burhan liderliğindeki askeri konsey ve eski Başbakan Abdullah Hamduk liderliğindeki sivil konsey tarafından kurulmasından bu yana düşündükleri arasında şunlar yer alıyor:
Bu hükümetin amacı, ülkenin dış ilişkilerini yeniden gözden geçirmek ve otuz yıldan fazla süredir ülkeleri çeşitli yönlerde düşmanlaştıran Sudan diplomasisini yeniden tesis etmektir.
Bu da Sudan diplomasisinin, uluslararası ve bölgesel etkileşimlerle başa çıkmak için gereken esnekliği kaybetmesine neden oldu.
Ancak İran'la ilişkileri çevreleyen bölgesel hassasiyet nedeniyle, bu ilişkiyi yeniden tesis etmeye başlamadan önce bölge ülkelerinin güvenlik ve istikrarının dikkate alınmasıyla ilgili gerekçelerin sunulması gerekiyordu.
Bu çerçevede, Suudi Arabistan ve İran'ın, Çin'in arabuluculuğunda ilişkileri sürdürme konusunda anlaşmaya varması ve ardından iki ülkenin büyükelçiliklerinin açılmasıyla mart ayında atılan tarihi adım, Hartum Deklarasyonu'nun yolunu açtı.
Ayrıca 15 Nisan'dan bu yana devam eden Sudan savaşı, bunun açık işaretlerini taşıyor.
Bunların başında Suudi Arabistan'ın çatışmanın iki tarafı arasında arabuluculuk yapma ve girişimlerde bulunma konusunda oynadığı önemli rol ve savaş sırasında etkilenenlere insani yardım ulaştırmak için güvenli koridorlar sağlamak amacıyla ateşkeslere sponsor olması geliyor.
İkinci işaret ise; Suudi Arabistan, İran vatandaşları da dahil olmak üzere Sudan'daki diğer ülke vatandaşlarını Port Sudan limanından Cidde limanına tahliye etti. Bu, Riyad'ın iyi bir jestini yansıtıyordu.
Ancak üçüncü işaret ise İran'ın, İran Kızılayı aracılığıyla Hartum'a insani yardım sağlaması.
Bu da iki ülke arasındaki ilişkilerin güçlenmesine ve Tahran'ın tarafsızlık taahhüdünü teyit etmesine katkıda bulundu.
İran Dışişleri Bakanı ise anlaşmazlığın hükümetin himayesi altında barışçıl çözümüne desteğini ifade etti.
Fotoğraflarla dünyadan haberler
Fotoğraflarla dünyadan haberler
-
1/30
05 Mayıs 2024 - 68. Eurovision Şarkı Yarışması'nın resmi açılışı, 37 ülkeden yarışmacıların turkuaz halı töreninde boy göstermesiyle başladı. San Marino'yu temsil eden Megara da İsveç'in Malmö kentinde bu akşam gerçekleşecek resmi açılış öncesinde poz verenler arasındaydı. Yarışmada 7 Mayıs Salı ilk yarı final, iki gün sonra 9 Mayıs Perşembe ikinci yarı final düzenlenecek. Büyük finalse 11 Mayıs Cumartesi akşamı yapılacak. Öte yandan finallerde Filistin bayraklarının ve Filistin yanlısı sembollerin kullanılması yasaklandı. Avrupa Yayın Birliği (EBU) finallerin yapılacağı Malmö Arena'ya Filistin bayrağı ya da siyasi mesaj içeren pankartla girmeye çalışanların alınmayacağını bildirdi. İsveç Dışişleri Bakanlığı önünde toplanan yüzlerce kişiyse İsrail'in yarışmada boykot edilmesi için protesto düzenledi. Protestoda geçen yıl Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle organizasyondan Rusya çıkarılırken bu yıl İsrail'in yarışmaya dahil edilmesinin ikiyüzlülük olduğuna işaret edildi (Jessica Gow/AP) -
2/30
4 Mayıs 2024 - İsrail'in Tel Aviv kentinde halk, Hamas'ın 7 Ekim'de ülkenin güneyine düzenlediği saldırıda rehin alınan kişilerin salınması için protesto düzenledi. Demokrasi Meydanı'nda toplanan eylemciler aynı zamanda erken seçim talep etti. Hamas sözcüsü bugün yaptığı açıklamada "Hâlâ ana meseleler olan tam ateşkes ve [İsrail'in] Gazze'den tamamen çekilmesi hakkında konuşuyoruz. Bugün bazı olumlu cevaplar bulabileceğimizi umuyoruz" ifadelerini kullandı. Öte yandan Birleşmiş Milletler Dünya Gıda Programı İcra Direktörü Cindy McCain, Gazze'nin kuzeyinde büyük bir kıtlık yaşandığını belirtti (Jack Guez/AFP) -
3/30
3 Mayıs 2024 - Brezilya'nın Rio Grande do Sul eyaletindeki Eldorado do Sul kentinde bir gönüllü ve belediye görevlisi hayvanları kurtarmaya çalışıyor. Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, çok şiddetli yağmurların sel ve heyelanlara yol açtığı güney bölgelerini ziyaret etti. Lula da Silva'nın ziyaretinin ardından sel faciasının yaşandığı bölgelere Hava Kuvvetleri'ne ait 8 uçak ve 600 askeri personel sevk edildi. Devlet Başkanı, "Tüm ihtiyaçların karşılanması için federal hükümet olarak ne gerekiyorsa yapacağız. Hasarın onarılması için yüzde 100 destek vereceğiz" ifadelerini kullandı. Afet sonucunda en az 29 kişi hayatını kaybetti ve bu sayının yükselmesi bekleniyor (Anselmo Cunha/AFP) -
4/30
2 Mayıs 2024 - Gazze'nin güneyindeki Han Yunus kentinde Filistinli bir adam, yıkılmış binaların arasından geçiyor. Gazze Sağlık Bakanlığı son 24 saatte İsrail saldırıları sonucunda 28 kişinin öldüğünü ve 51 kişinin yaralandığını açıkladı. 7 Ekim'den beri Gazze'de hayatını kaybedenlerin sayısı 34 bini aştı (AFP) -
5/30
1 Mayıs 2024 - İtalya'nın orta kesimindeki Cocullo'da geleneksel "Serpari" (Yılan Yakalayıcıları) festivali kapsamında düzenlenen geçit töreni sırasında canlı yılanlar Aziz Dominik heykelinin etrafına dolandı. Festivalden günler önce bulunan tüm yılanlar mikroçiple tanımlanıyor, ölçülüyor, tartılıyor ve yılanların sismik hareketlere duyarlılığı üzerine yapılan bir çalışmanın parçası olarak biyologlar tarafından laboratuvar testlerine tabi tutuluyor. Küçük Cocullo köyü her mayısın ilk günü, yılan sokması ve diş ağrısına karşı koruyucu aziz olan Aziz Dominic di Sora'yı onurlandırıyor. Yılan yakalayıcıları aynı zamanda Bari Aldo Moro Üniversitesi ve Max Planck Enstitüsü'nden araştırmacılardan oluşan bir ekibin yürüttüğü çalışmaya katılarak bölgedeki yılan türlerinin izlenmesine de katkıda bulunuyor. Bazı örneklere, uydu teknolojisi aracılığıyla sismolojik faaliyetlerin izlenmesini sağlamak için küçük bir verici yerleştirildi. Günün sonunda yılanlar doğaya salınıyor (Tiziana Fabi/AFP) -
6/30
30 Nisan 2024 - Fransa'nın doğusundaki Lyon kentinde Siyasi Bilimler Akademisi binasının avlusunda düzenlenen Filistin yanlısı eylemde bir protestocu böyle görüntülendi. ABD'de önde gelen üniversitelerden birçoğunu sarsan ve gerginlik yaratan gösterilerde olduğu gibi, Paris Siyasi Bilimler Akademisi öğrencilerinin düzenlediği birden fazla eylemde öğrencilerden bazıları Gazze Savaşı ve yaşanan insani kriz dolayısıyla son derece öfkeliydi (Olivier Chassignole/AFP) -
7/30
29 Nisan 2024 - Gençler, Kenya'nın Mai Mahiu bölgesi yakınlarındaki Kamuçiri köyünde sel nedeniyle sürüklenen tahrip olmuş arabayı inceliyor. Kenya'nın bu bölgesi son bir aydır sağanak yağış ve ani su baskınlarının etkisi altında. Su baskınlarının başkent Nairobi'yi de etkilediği ve bazı yolların kapatıldığı aktarılırken, birçok mahallenin de sular altında kaldığı kaydedildi. Polis, Rift Vadisi'ndeki bir kasabanın yakınlarındaki barajın çökmesi sonucu en az 45 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı. Polis sözcüsü, "Durum kontrol altına alınmaya çalışılıyor ancak sel riski devam ediyor" dedi. Yaşanan bu son can kayıplarıyla birlikte marttan bu yana şiddetli yağış ve seller sebebiyle ölenlerin sayısı 100'ü aşmış oldu (Luis Tato/AFP) -
8/30
28 Nisan 2024 - Yunanistan'ın Olimpiyat meşalesini Fransız organizatörlere teslim etmesinin ardından Fransa'ya doğru yola çıkan Belem, meşaleyle birlikte Korint Kanalı'ndan geçiyor. 2024 Olimpiyat Oyunları'na ev sahipliği yapacak olan Paris'ten organizatörler, 1896'daki ilk etkinliğin düzenlendiği Panathinaiko Stadyumu'nda meşaleyi cuma günü devraldı. Meşaleyi taşıyan 127 yaşındaki Fransız gemisi Belem dün Atina yakınlarındaki Pire Limanı'ndan yelken açtı. Akdeniz'deki yolculuğunun 8 Mayıs'ta tamamlanması beklenen gemi, yaklaşık 2 bin kilometre yol kat ettikten sonra Marsilya'ya varacak. Daha sonra çeşitli kasaba ve şehirler üzerinden yolculuğuna devam edecek meşale, Paris Olimpiyatları'nın 26 Temmuz'daki açılış törenine taşınacak (Aris Messinis/AFP) -
9/30
27 Nisan 2024 - Ukrayna'nın Harkiv kentinde Rusya'nın gerçekleştirdiği füze saldırısında isabet alan hastanede bir kadın enkaz temizliyor. Rus füzeleri bugün Ukrayna'nın orta ve batı kesimlerindeki enerji tesislerini vurarak, ABD'nin askeri yardımına rağmen hava savunma sistemi sıkıntısı çeken Ukrayna'nın zor durumdaki enerji sistemi üzerindeki baskıyı artırdı. Ukraynalı yetkililer, son haftalarda ağır bombardımana maruz kalan kuzeydoğu şehri Harkiv'de bir füzenin 60 hastanın bulunduğu bir hastaneye isabet ettiğini, bir kadının yaralandığını ve binaya, yakındaki su borularına ve elektrik hatlarına zarar verdiğini açıkladı (Vyacheslav Madiyevskyy/Reuters) -
10/30
26 Nisan 2024 - Almanya'nın başkenti Berlin'de polis, Federal Meclis'le Başbakanlık arasında kurulan "Gazze'ye destek" kampını tahliye etmek istedi, eylemcilerin direnişi üzerine arbede yaşandı. Polis, çadırları sökerek kamp alanının dışına çıkardı. Alman Polisi, X'te yayımladığı açıklamada protesto kampındakilerin polis memurlarına yönelik şiddet eylemleri dahil olmak üzere "tekrarlanan suçlar" işlediğini yazdı (Odd Andersen/AFP) -
11/30
25 Nisan 2024 - Portekiz'in başkenti Lizbon'da, Karanfil Devrimi'nin 50'inci yıldönümünü kutlamak için gerçekleştirilen askeri geçit töreninde askeri araçlar 25 Nisan Devrimi'ne katılan eski askerleri taşıyor. Portekiz, Avrupa'nın en uzun süreli diktatörlüğüne ve Afrika'da 13 yıl süren sömürge savaşlarına nokta koyan askeri darbenin 50'inci yılını kutladı. Cumhurbaşkanı Marcelo Rebelo de Sousa, ülkesinin kölelik ve sömürgecilik döneminde işlediği suçların bedelini ödemesi gerektiğini söyledi (Patricia De Melo Moreira/AFP) -
12/30
24 Nisan 2024 - Almanya Şansölyesi Olaf Scholz ve Birleşik Krallık Başbakanı Rishi Sunak, Berlin'de düzenlenen askeri karşılama töreninde. Bugün gerçekleştirdikleri görüşmede daha yüksek savunma işbirliğinde fikir birliğine varan iki lider, Avrupa'nın bir araya gelip Ukrayna'yı Rus istilasına karşı sonuna kadar desteklemesi gerektiğini belirtti. Almanya'nın başkentinde düzenlenen karşılama töreninde iki ülkenin ulusal marşları çalarken küçük bir protesto grubundan "Filistin'e Özgürlük" sloganı atıldı. Bu, Sunak'ın Ekim 2022'de başbakanlık koltuğuna oturduğundan beri Almanya'ya yaptığı ilk ziyaret (Liesa Johannssen/Reuters) -
13/30
23 Nisan 2024 - Fransa'nın başkenti Paris'te hayvan hakları organizasyonu PETA'dan aktivistler, Mısır Büyükelçiliği'nin önünde Mısır'ı protesto etti. Gize Piramitleri'ne turist taşımak için hayvanların kullanılmasını durdurma çağrısı yapan eylemciler, "Mısır, develere ve atlara kötü muameleyi durdur", "Gize'de hayvanların çektiği araçları yasakla" ve "Hayvanlar araç değildir" yazılı dövizleri taşıdı (Antonin Utz/AFP) -
14/30
22 Nisan 2024 - Eylemciler, Kolombiya'nın Cali kentinde Kolombiya Devlet Başkanı Gustavo Petro hükümetini sağlık ve emeklilik reformları nedeniyle prostesto ediyor. Başta başkent Bogota'nın tarihi Bolivar Meydanı olmak üzere birçok kentte sokaklara dökülen ve çoğunluğu sağ görüşlü grupların oluşturduğu kalabalık, Petro'yu "diktatörlük"le suçluyor. Ayrıca muhalifler, bu reformların ülkenin halihazırda zor durumdaki ekonomisine zarar vereceğini öne sürüyor. Devlet Başkanı Gustavo Petro, muhalefetin ülkedeki değişime karşı çıktığını iddia etmişti. Bu, 2022'de iktidara geldiğinden bu yana Gustavo Petro hükümetinin karşı karşıya kaldığı en büyük protesto (Joaquin Sarmiento/AFP) -
15/30
21 Nisan 2024 - Çin Grand Prix'sinde Red Bull'un Hollandalı sürücüsü Max Verstappen yarışırken görevli sarı bayrak sallıyor. Çin'in 2019'dan beri ilk kez ev sahipliği yaptığı grand prix yarışını Verstappen kazandı. Formula 1 Dünya Şampiyonası'nın 5. etabında McLaren'dan Britanyalı Lando Norris ikinci olurken Verstappen'in Meksikalı takım arkadaşı Sergio Perez ise yarışı üçüncü sırada tamamladı. Son üç yıldır dünya şampiyonu olan Hollandalı pilotun bu yılın şampiyonasında halihazırda en yakın rakibi Perez. Şanghay'daki yarışın ardından Verstappen'in 110, Perez'inse 85 puanı var. Sezonun 6. yarışı Miami Grand Prix'si 5 Mayıs'ta düzenlenecek (Pedro Pardo/AFP) -
16/30
20 Nisan 2024 - ABD merkezli uluslararası yardım kuruluşu World Central Kitchen'ın üyesi Damian Sobol'un cenazesi, Polonya'nın Przemyśl kentinde düzenlendi. Sobol, İsrail'in Gazze'de düzenlediği saldırıda öldürülmüştü. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, World Central Kitchen'ın 7 personelinin hayatını kaybettiği İsrail bombardımanını kınamıştı. İsrail'in 7 Ekim'de Gazze'ye başlattığı saldırıda hayatını kaybedenlerin 34 bini geçti ve yaralıların sayısı 77 bine yaklaştı (Sergey Gapon/AFP) -
17/30
19 Nisan 2024 - Eski ABD Başkanı Donald Trump, evlilik dışı ilişkilerle bağlantılı sus payı ödemelerini örtbas ettiği iddiasıyla yargılandığı davada öğle yemeği molasının ardından New York'taki Manhattan Ceza Mahkemesine giriyor. Eski bir ABD başkanının ilk kez ceza davasında yargılandığı mahkemede 12 jüri 18 Nisan'da yemin etmişti. Öte yandan Trump'ın yargılandığı tarihi "sus payı" davasının görüldüğü mahkeme binasının önünde bir kişi kendini yaktı. Görgü tanıkları, havaya broşürler atan bir erkeğin bir tenekeden kendisini yakıta buladığını ve ateşe verdiğini söyledi (Spencer Platt/AFP) -
18/30
18 Nisan 2024 - Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) Dubai kentinde sağanak yağışların ardından arabalar sular altında kalmış caddede böyle görüntülendi. Ortadoğu'nun finans merkezi olan kentin devasa otoyolları sel yüzünden tıkandı ve büyük havalimanında kaos yaşandı. Kayıtların tutulmaya başlandığı 1949'dan beri görülen en şiddetli yağışlarda BAE'de bir, Umman'da 20 kişi hayatını kaybetti. Afetin ardından aşırı yağışların bulut tohumlamadan kaynaklanıp kaynaklanmadığına dair tartışma başladı (Giuseppe Cacace/AFP) -
19/30
17 Nisan 2024 - Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nin Goma kentinin dış kesimlerindeki Bulengo kamponda savaştan kaçan çocuklar bulaşık yıkıyor. Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, silahlı çatışmaların pençesindeki bölgeyi 16-18 Nisan'da ziyaret ediyor. Ruanda ordusunun desteklediği M23 isyancıları 2021'in son aylarından bu yana doğudaki Kuzey Kivu bölgesinin büyük kısımlarını ele geçirdi ve yaklaşık 2 milyon kişinin yerinden olmasına yol açtı (Alexis Huguet/AFP) -
20/30
16 Nisan 2024 - Danimarka'nın başkenti Kopenhag'da 17. yüzyıldan kalma tarihi borsa binası bu sabah alevlere teslim oldu ve binanın simge kulesi yıkıldı. Başkentteki en eski binalardan olan yapı, nedeni henüz bilinmeyen bir şekilde alev aldığında yenileme çalışmaları yapılıyordu. Danimarka parlamentosunun yanında yer alan bina, 1620'ler Kral IV. Christian tarafından inşa ettirilmişti (Emil Helms/AFP) -
21/30
15 Nisan 2024 - Tarihte ilk kez eski bir ABD Başkanı'nın yargılandığı ceza davası bugün başladı. New York'taki Manhattan Ceza Mahkemesi'nde görülen ilk duruşmada hakim karşısına çıkan eski Başkan, "Suçsuz olduğum için burada olmaktan gurur duyuyorum. Siyasi saiklere açılmış bu dava Amerika'ya hakarettir. Buna benzer bir olay daha önce hiç görülmedi. Buraya asla getirilmemeliydim" dedi. "Sus payı davası" diye bilinen yargılamada, Trump'a evlilik dışı ilişkilerini örtbas etmek için "sus payı" ödemeleri yapmak da dahil olmak üzere 34 ayrı suçlama yöneltiliyor. Skandallarla boğuşan 77 yaşındaki Trump, suçlu bulunması halinde 4 yıla kadar hapis cezasına çarptırılabilir. Trump, hakkındaki suçlamaları reddediyor ve suçsuz olduğunu savunuyor (Michael Nagle/AFP) -
22/30
14 Nisan 2024 - İran'ın İsrail'e drone ve füze saldırısı düzenlemesinin ardından bugünün erken saatlerinde başkent Tahran'daki Filistin Meydanı'nda toplanan göstericiler İran ve Filistin bayrakları sallıyor. İran'ın Şam'daki konsolosluk binasına İsrail'in 1 Nisan'da düzenlediği hava saldırısında İran Devrim Muhafızları Ordusu'ndan 7 kişinin ölmesinin ardından İran dün İsrail'e yüzlerce kamikaze drone'u, balistik ve seyir füzesiyle saldırı başlattı. İran bazı askeri hedefleri vurduğunu, İsrail ise saldırıların çoğunun hava savunma sistemlerince önlendiğini fakat bir askeri üsse füze isabet ettiğini bildirdi. Dün geceki saldırı, İran'ın kendi topraklarından İsrail'e düzenlediği ilk saldırı olma özelliği taşıyor (Atta Kenare/AFP) -
23/30
13 Nisan 2024 - Avustralya'nın Sidney kentindeki Westfield Bondi Junction alışveriş merkezinde meydana gelen bıçaklı saldırıdan sonra polis binaya giriyor. Saldırıda 6 kişiyi öldüren erkek saldırgan polis tarafından vurularak etkisiz hale getirildi. Hastaneye kaldırılan yaralılar arasında 9 aylık bir bebeğin de olduğu bildirildi. Britanya Kralı III. Charles, saldırı karşısında şoke olduğunu ve dehşete kapıldığını belirtti. New South Wales polisi ilk belirtilere göre bunun bir terör saldırısı olmadığını açıkladı (David Gray/AFP) -
24/30
12 Nisan 2024 - Myanmar'ın Myawaddy kasabasının cunta karşıtı direnişçilerin eline geçmesinden sonra ülkeden kaçmak için sınır kapısında kuyruğa giren insan seli karşısında Tayland'ın Tak eyaletinde yer alan ve Myanmar'a sınırı olan Mae Sot kentinde askeri personel nöbet tutuyor. Stratejik öneme sahip Myawaddy kasabasının gittkçe güçlenen cunta karşıtlarının eline geçtiği dün bildirilmişti. Myawaddy'de çatışmalar devam ederken, Tayland ordusu askeri devriyeleri artırmıştı. Şubat 2021'de Myanmar ordusunun yönetime el koymasının ardından ülke çapında protestolar patlak vermiş ve silahlı direniş başlamıştı (Athit Perawongmetha/Reuters) -
25/30
11 Nisan 2024 - Rusya, yörüngeye ağır yükler taşıması için tasarlanan Angara-A5 uzay aracını Vostoçni Uzay Üssü'nden fırlattı. 9 ve 10 Nisan'da çeşitli arızalar sebebiyle iptal edilen deneme saat 12.00'de gerçekleşti. Gelecekte Angara-A5 roketinin Rus yörünge istasyonunun modüllerini uzaya göndermek ve insanlı uzay araçlarını fırlatmak için kullanılması bekleniyor (AFP/ROSCOSMOS) -
26/30
10 Nisan 2024 - ABD Başkanı Joe Biden ve Japonya Başbakanı Fumiyo Kişida, Beyaz Saray'daki resmi karşılama töreninde. Çin'in askeri ve ekonomik bakımdan atağa kalktığı ortamda Biden, Hint-Pasifik'teki hayati ortaklıkları güçlendirme kararlılığını pekiştirmek adına ağırladığı Kişida'yla önemli bir Oval Ofis toplantısı da gerçekleştirecek. Biden ve Kishida arasındaki ikili görüşmenin bir parçası olarak çok çeşitli kritik sektörleri kapsayan 70'in üzerinde maddenin açıklanması bekleniyor (Andrew Caballero-Reynolds/AFP) -
27/30
9 Nisan 2024 - Nepal'in başkenti Katmandu'da güvenlik güçleri, Ulusal Demokratik Parti'nin (RPP) organize ettiği protestoda eylemcilere müdahale etti. RPP, monarşinin geri gelmesini ve Güney Asya ülkesinin bir Hindu eyaleti olmasını talep ediyor. Polis, yüzlerce kişinin katıldığı eyleme müdahale ederken göz yaşartıcı gaz ve tazyikli su kullandı. Parti, olaylarda kurmaylarından bazılarının yaralandığını açıkladı. 2008'de tahttan indirilen Kral Gyanendra'nın destekçileri, polis barikatlarını aşıp başbakanlık ve bakanlıkların olduğu alana erişmeye çalışıyordu (Prakash Mathema/AFP) -
28/30
8 Nisan 2024 - Kurtarma ekipleri Rusya'nın Orenburg bölgesinde, Ural Dağları'nın güney ucunun güneydoğusunda yer alan Orsk şehrinin sular altında kalan kısmındaki sakinleri tahliye ediyor. Rusya Acil Durumlar Bakanlığı'nın yaptığı açıklamaya göre, ülkenin 39 bölgesinde 10 bin 400'den fazla ev su altında kaldı. Orsk'taki barajın patlamasıyla 230 bin nüfuslu kentte 6 bin 100 kişi tahliye edildi. Kremlin tarafından yapılan açıklamada, Urak’daki Kurgan ve Siberya’ya bağlı Tümen bölgesindeki sellerin kaçınılmaz olduğu kaydedildi. Bu nedenle bölgede acil durum ilan edilmesi kararı alındığını duyuran Tümen Bölge Valisi Aleksandr Moor, "Acil durumu tedbiren devreye sokuyoruz" ifadesini kullandı (Anatolii Zhdanov/AFP) -
29/30
7 Nisan 2024 - RB'nin Avustralyalı pilotu Daniel Ricciardo ve Williams'ın Taylandlı pilotu Alexander Albon, Suzuka'da düzenlenen Formula 1 Japonya Grand Prix'de kaza yaptı. Yarış başladıktan saniyeler sonra yaşanan kazada Ricciardo'nun aracının tekerleği Albon'un aracına çarparak onu pist dışına itti. Sürücüler araçlarından tek başlarına çıkmayı başarırken durumlarının iyi olduğu bildirildi. Kazanın ardından tekrar başlatılan yarışı Max Verstappen birinci sırada tamamladı (JIJI/AFP) -
30/30
6 Nisan 2024 - Ekvador'un başkenti Kito'da polis ve askerler, eski Ekvador Devlet Başkanı Yardımcısı Jorge Glas savcılıktan çıkarken güvenlik operasyonu gerçekleştirdi. Dün Ekvador'da yetkililer, Kito'daki Meksika Büyükelçiliği'ne baskın düzenleyip Meksika hükümetinin siyasi sığınma hakkı vereceğini duyurduğu Glas'ı gözaltına almıştı. Meksika Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador söz konusu hareketin ulusal egemenliğin "açık" ihlali anlamına geldiğini söyledi. Eski Ekvador Devlet Başkanı Yardımcısı Glas, hakkında yürütülen rüşvet soruşturması kapsamında 3 Ekim 2017'de tutuklanmış, Aralık 2022'de Meksika'nın Kito Büyükelçiliği'ne sığınmıştı (Rodrigo Buendia/AFP)
Çıkar karışımı
İran'ın Sudan- İran ilişkilerini yeniden başlatması birçok hedefi işaret ediyor.
Birincisi; Eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani dönemi, Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif'in tüm diplomatik çabalarıyla birlikte dış ilişkilerde bir soğumaya tanık oldu.
Ancak bunlar, rejimin devrim sonrası aşamada 'doğulu ve batılı olmayan' siyasi tabanına odaklanması nedeniyle kısıtlıydı.
Ancak Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin 2021'de iktidara gelmesinden bu yana İran liderliği, bu kuralı terk ederek dış politikaya yaklaşımını güçlendirmeyi seçti.
Ancak şu ana kadar seçenekler Tahran için zayıf görünüyor. Bu nedenle Reisi dış gezileri sırasında Rusya, Çin, Latin Amerika ülkeleri, Küba, Nikaragua, Venezuela ve geçen Temmuz ayında da üç Afrika ülkesi olan Kenya, Uganda ve Zimbabve ile ilişkilerini güçlendirdi.
Dışişleri Bakanı ayrıca Mali, Tanzanya, Güney Afrika ve Nijer'e de ziyaretlerde bulundu.
Eğer bu ülkelerin hepsinin İran'la iyi ilişkileri varsa, o zaman Sudan'la ilişkiler arasında köprü kurmak, Afrika sistemine siyasi ilişkileri genişletme çabası olarak hizmet edecektir.
İkincisi; Sudan'ın konumu Afrika Boynuzu bölgesinde olup, kuzeydoğuda Kızıldeniz, batıda Nil Nehri ve güneydoğuda Umman Denizi ve Hint Okyanusu ile çevrili.
Bölgedeki güvenlik ve siyasi karmaşıklıkların yanı sıra ekonomik ve sosyal faktörlere rağmen son 20 yılda uluslararası ve bölgesel güçlerin ilişkileri, bu bölgenin nüfuzunun boyutuna dayanıyor.
Üçüncüsü; Sudan, ilişkilerin kopmasından önce Çin'in ve İran'ın da katılımıyla petrol aramaları için cazip bir nokta olarak ortaya çıktı.
Bu aynı zamanda Tahran'ın Etiyopya, Kenya, Uganda, Tanzanya ve Somali'deki yeni keşfedilen diğer petrol sahalarına giriş noktası da olabilir.
İran'ın Sudan'daki savaş sonrası yeniden inşa projesinde limanlar, demiryolları, boru hatları ve diğerlerine ilişkin altyapıya yatırım yapma planlarını öne sürmesi bekleniyor.
Dördüncüsü; Sudan'la ilişkilerin yeniden kurulması, İran'a ekonomik çeşitlendirme stratejilerini geliştirme fırsatı sağlayacak.
İranlı yetkililere göre, ülkelerinin Afrika kıtasına ihracatı geçtiğimiz yıl yüzde 100 arttı.
Bu da onların Afrika pazarlarına yatırım yaparak, projelerini tanıtarak ve Sudan'a derin yatırım yaparak petrole olan bağımlılıklarını azaltmalarını sağlıyor.
Ekonomik, güvenlik ve siyasi çıkarların güçlü karışımına ek olarak Tahran'ın gelecekte Afrika Boynuzu'nda güç ve nüfuz için rekabet etme arayışına girmesi muhtemel.
Güvenlik hesapları
Bu hedeflerin gerçekleşmesi yıllar alabilir. Sudan'da devam eden savaş ve İran'daki siyasi istikrarsızlığa ek olarak, her iki ülke de ekonomik krizlerden ve uluslararası izolasyondan mustarip.
Buna göre ilişki, etkili ve temel bir ilişki olmaktan ziyade, İran'la doğrudan gerçekleştirilen veya çıkarları olan Afrika ülkelerindeki olayların gözlem kulesi olarak Hartum'a odaklanma yönünde ilerleyebilir.
Bu aşamada iki ülke yakınlaşmaya devam edecek. Bu da bölgesel dengenin oluşmasına katkı sağlayacak ve dış politikada Batılı olmayan bir yaklaşımı öne çıkaracak.
Aynı şekilde bu durum ise Tahran'ın Afrika ile ilişkilere öncelik verme çabalarının yeniden canlanmasına yol açacak.
Ayrıca bu ilişkinin güvenlik maliyetleri de var. Zira mevcut şartlarda Sudan'a ve çevresindeki Afrika ülkelerine yönelik saldırılar diplomatik olmaktan çok güvenlik hesaplarına dayanıyor.
Bazı Batılı ülkelerin bölgeden çekilmesinin ardından büyük bir güvenlik boşluğu oluştu ve bu süreçte terör grupları ile darbe iktidarları arasında çatışmalar ortaya çıktı.
Bu da İran ile bu ülkeler arasındaki faaliyetlerin düzeyini etkiliyor. Ancak İran'ın 'coğrafi kapsam' stratejisiyle kontrol edildiği de hatırlanabilir.
Bu durum, belirli bir ülke veya bölgeyi belirledikten sonra, tüm bileşenleriyle ilişkilerini gerçekleştirmeyi, koşullarını yerine getirmeyi ve meyvelerini toplamayı gerçekleştirmese bile, kendi politikasına halk düzeyinde destek üretmeye odaklandığı anlamına geliyor.
Bu strateji ile belli bir düzeyde nüfuzunu koruyabilecek ve sadece Sudan'ı değil, Afrika'nın büyük bir kısmını kapsayana kadar nüfuzunu sessizce genişletebilecektir.
Independent Arabia
