İsrail’deki güvenlik ve ordu kurumu saflarında yargı değişikliği planına karşı görülen geniş muhalefet, İsrailli askerlere ‘savaş ve insanlık suçu’ işleme suçlamasıyla başlatılan uluslararası kovuşturmalar karşısında Yüksek Mahkeme’nin temsil ettiği ‘koruyucu kalkanın’ ortadan kalkacağı endişesinden kaynaklanıyor. 

İsrail güvenlik ve ordu kurumu, binlerce yedek subayın değişiklikleri protesto ederek hizmeti reddetmesi şeklindeki benzeri görülmemiş bir olguya tanık olurken bunun, ‘İsrail ordusunun iç uyumu ve hazırlığı’ için bir tehdit oluşturabileceğine dair uyarılar artıyor. 

Yüzlerce eski İsrail güvenlik ve ordu lideri, İsrail Güvenlik Liderleri hareketinin söz konusu değişikliklerin iptalini talep etmek üzere hazırladığı bir mektuba imza attı. 

Eski Mossad Teşkilatı Başkanı Tamir Pardo’nun da aralarında bulunduğu imza sahipleri, bu değişiklikleri ‘nesillerin ağlamasına yol açacak sistemsel bir devrim’ olarak niteledi. 

Bu değişikliklerin yargı erkinin bağımsızlığını ortadan kaldırdığını ve üç erki hükümetin eline verdiğini söyleyen Pardo, “Bu demek oluyor ki Bağımsızlık Belgesi’ni parça parça yırtıyoruz ve İsrailliler olarak uzlaşmamızın temeli yıkılıyor” dedi. 

Binyamin Netanyahu liderliğindeki mevcut hükümetin ‘bir şeriat devleti ve ırk ayrımına dayalı bir devlet kurma yolunda’ ilerlediğini düşünen Pardo, “Önerilen yargı değişiklikleri, Netanyahu’nun talimatlarını uygulamanın bir yolu. Zira Yüksek Mahkeme şu an İsrail’de herhangi bir ırk ayrımının önünde engel oluşturuyor” ifadelerini kullandı. 

İsrail’de Knesset’in geçtiğimiz hafta onayladığı son yargı değişiklikleri, İsrail Yüksek Mahkemesi’nin yetkilerini hükümet lehine kısıtlıyor.

Bu adım, muhalifler tarafından ‘bir diktatörlük devleti’ kurulması hedefine matuf bir hamle olarak görülüyor. 

İsrail, ‘güçlü ve bağımsız bir yargı kurumuna sahip olduğunu ileri sürerek’ subaylarının ve siyasi yetkililerinin uluslararası mahkemelerde yargılanmasını her zaman reddetti. 

Ancak Filistinliler, İsrail mahkemelerinin ve en başta da Yüksek Mahkeme’nin, İsrail ordusunun uygulamalarına ve suçlarına yasal bir kılıf sağladığını düşünüyor. 

İsrail Yüksek Mahkeme Başkanı Esther Hayut’a göre bu mahkemeler, 1967 sonrası topraklarında siyasetin meşruiyetine itiraz eden Batılı ülkeler ile savaş suçu işlediği şüphesiyle İsrail’e karşı davaların açıldığı uluslararası mahkemeler karşısında İsrail için koruyucu bir duvar mesabesinde. 

Yargı değişikliklerini protesto eden hareketlerden biri olan Bizim Yolumuz grubu Yüksek Mahkeme’nin, dünya çapında pek çok odağın İsrail’deki erkek ve kadın savaşçıları kovuşturmasını engellediğine işaret etti. 

Uluslararası yargı, dünyanın herhangi bir ülkesinde meydana gelen davaları, yerel yargı bunları soruşturup olaya karışanları yargıladığı takdirde, incelemeyi reddediyor. 

Filistin-İsrail Araştırmaları Merkezi’nden araştırmacı Antoine Shalhat’a göre mevcut yargı değişiklikleri, İsrail Yüksek Mahkemesi’nin dünyadaki duruşuna epey zarar veriyor ki bu da İsrail ordusunda görev yapan herkes için bir tehdit oluşturuyor.” 

Shalhat, İsrail yargısının zayıflatılmasının Filistinlilere ve onların dünya çapındaki destekçilerine, yargının İsrail yürütme erkine tâbi olduğunu, dolayısıyla da adaletinin sorgulanabileceğini ve adil uluslararası yargılamalar talep edilebileceğini söylemek için bir koz vereceğine dikkat çekti. Araştırmacı, İsraillilerin uluslararası kovuşturmalar konusunda duyduğu endişenin, yedek kuvvet saflarında askerî hizmet vermeye yönelik itirazın artmasında temel sebep olduğuna da işaret etti.

Mahkemenin eski üyesi Elyakim Rubinshtain’ın ifadesiyle;

Yüksek Mahkeme, devlet için stratejik bir varlık ve Lahey Uluslararası Mahkemesi karşısında koruyucu bir. Yargı organı, tüm sadakatiyle İsrail devletine hizmet ediyor. Onu zayıflatmak, devleti zayıflatmak demektir.

Yüksek Mahkeme’nin bağımsızlığını kaybetmesiyle Ceza Mahkemesi ve uluslararası diğer mahkemeler önünde savaş suçlularını çağırmak için kapı açılacağı kanaatinde olan İsrail uzmanı Elif Sabbagh ise “İsrail’deki ordu ve güvenlik liderlerinin çoğu, İsrail’in Batılı ülkelerle uyumlu liberal demokratik bir devlet imajı için duyulan endişeden ötürü yargı değişikliklerine itiraz ediyor” dedi. 

Filistinli insan hakları derneği Al-Haq’ın Başkanı Shawan Jabarin’e göre de İsrail yargısını zayıflatmak, Filistin Yönetimi ve diğer odaklara, İsrailli subaylar ve askerlerhakkında savaş suçları işleme suçlamasıyla şikâyette bulunmanın yolunu açacak. 

Shawan, söz konusu değişikliklerin İsrail’in demokratik devlet imajını etkileyeceğini ve bunun ona, bağımsız yargısıdolayısıyla duyulan mevcut küresel güveni kaybettireceğini belirtti. 

Ayrıca bunun Filistinlilere, ileri giderek İsrail yargısının suçlara karıştığını ve Yüksek Mahkeme yargıçlarının da Filistinlilere karşı işlenen savaş suçlarından sorumlu olduklarını söylemek için bir fırsat sunduğunu vurguladı.

Bununla beraber Filistinlilerin, İsrail yargısının İsrail’deki savaş suçları sorumlularını yargılama imkânına sahip olmakla birlikte bunu istemediğinin on yıllardır farkında olduğunu söyleyen Jabarin’e göre Ceza Mahkemesi Filistin meselesiyle ilgili soruşturmayı, Tel Aviv ciddi soruşturmalar ve adil yargılamalarla ilgilenmediği için başlattı. 

İsrailli siyasi analist Eli Nissan, İsrail ordusunda ve güvenlik kurumlarında hizmeti reddetme olgusundaki artışı uluslararası mahkemelerde yargılanma korkusuna bağlayarak, “Yargı organını zayıflatmak, saldırıları gerçekleştirenler ve emirleri verenler hakkında savaş ve insanlık suçları işleme suçlamasıyla şikâyette bulunma kapısını aralıyor” dedi. 

Nissan konuşmasını, İsrail’de devam eden protestoların, İsrailli yetkililer ve subaylar hakkındaki şikâyetleri bitirmek için yargı sisteminin güçlü tutulması ve uluslararası yargıya bunu yapma izni verilmemesi için bir çağrı olduğunubelirterek bitirdi.

 

Independent Arabia