Trafikte geçiş üstünlüğüne sahip olan araçlarda bulunan çakar ve tepe lambası kullanımı son yıllarda hızla yaygınlaştı.
Önce bu hakkı kullanmaya sahip olan kurumlara bağlı resmi ve sivil plakalı araçların sayısında bir artış yaşandı.
Zamanla bunlara yasal hakları olmadığı halde elektronik malzeme satan işyerlerinden aldıkları çakarları ve tepe lambalarını otomobillerine monte ederek trafiğe çıkan ve diğer sürücülerden yol isteyip, emniyet şeridine giren uyanıklar eklendi.
Hal böyle olunca trafikte insanlar neredeyse her yerde sürekli arkalarında kornaya basıp, kendilerinden ısrarla yol isteyen çakarlı araçları görmeye başladı.
"Neden bu kadar çakarlı araç var?", "Kim bunlar?" soruları ve tepkileri artınca resmi makamlardan çakarlı araçlara yönelik uyarılar da arttı.
Çakarlı araç kullanımı hakkına sahip olanlara bir sınırlama getirildi. İzinsiz kullananlara yönelik denetimler sıkılaştırıldı ve idari para cezası uygulandı.
İçişleri Bakanlığı'ndan valiliklere "Çakarlı araçları denetleyin" genelgesi
Ne var ki sorunun önüne geçilebilmiş değil. Gerek trafikteki çakarlı araç sayısının azalmaması gerekse vatandaşlardan gelen şikayetlerin artması üzerine dün İçişleri Bakanlığı'ndan 81 il valiliğine yeni bir genelge gönderildi.
Genelgede çakarlı araçlara yönelik denetimlerin yıl sonuna kadar yoğun biçimde yapılması istendi ve geçiş üstünlüğünün sadece görev halinde kullanılabileceği ifade edildi.
İzinsiz kullanımın cezası bin 823 lira
Peki hakkı olmadığı halde aracına çakar lamba taktırmanın cezası ne?
2918 sayılı Karayollar Kanunu'nun 26. ve "Trafik Yönetmeliği"nin 60. maddesine göre, çakar lamba takma ve kullanma cezası 2022 yılında bin 823 lira.
Bu cezaya, 15 gün içinde ödenmesi durumunda yüzde 25 indirim uygulanıyor.
İzinsiz çakar lamba takma cezası bir yıl içinde 3 kez alınırsa, söz konusu araç 15 gün süresince trafikten men ediliyor.
Kimler çakar kullanma hakkına sahip?
Çakar lamba takma hakkı olan araçların hangileri olduğu ise merak konusu oluyor.
2019 yılında yapılan düzenleme ile cumhurbaşkanları, bakanlar, milletvekilleri, siyasi parti liderleri dahil olmak üzere devletin üst kadrolarını oluşturan 29 makama bağlı araçlar geçiş üstünlüğüne sahip.
Dolayısıyla bu makamlara bağlı araçlar çakar ve tepe lambası kullanabiliyor.
Onun dışında Karayolları Genel Müdürlüğü'nün düzenlemelerine göre trafikte geçiş üstünlüğü olan ve dolayısıyla üzerlerine ayırt edici ışıklar takma hakları olan diğer araçlar şunlar:
- Acil ve yaralı hastaları taşıyan ambulanslar ve araçlar
- Organ, kan ve doku nakil araçları, doğalgaz dağıtımı ve acil müdahale araçları
- İtfaiye araçları ve orman yangınlarına müdahale eden araçlar
- Hükümlü ve tutuklu nakil araçları
- Kar ve buz gibi durumlarda kullanılan müdahale araçları
- Koruma araçlarıyla korunan araçlar
- Bakanlık onayıyla belirlenen özel araçlar
- Zabıta araçları
- Afet ve acil durumlarda görev alan araçlar
- Olay yerinde görevli olan güvenlik araçları
"Kuralsızlığın bir sonucu"
Peki Türkiye'de neden çakarlı araç sorunu önlenemiyor?
Bu kadar çok çakarlı araç olması bir kesime ayrıcalık mı yaratıyor?
Bu soruları konunun uzmanları yanıtladı.
Kamuoyunda trafik uzmanı olarak da bilinen eski AK Parti Erzurum Milletvekili ve Ulaştırma Mühendisi Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, göre Türkiye'deki trafik kazalarının yüzde 90'ı insan hatası ve kurallara uyulmamasından kaynaklanıyor. Çakar araç kullanımını da bu kuralsızlığın bir sonucu.
"Sadece denetimle çözülecek bir sorun değil"
Çakarlı araçların tek başına denetimle çözülecek bir sorun olmadığına ifade eden Ilıcalı, "Elektronik denetim şerit ihlali konusunda caydırıcı olsa bile çakarlı araçlardan hangisinin sahte, hangisinin gerçek olduğunu bilemez. Sonuçta trafik polisi sayısı belli. Az sayıda görevli de hangisini denetlesin. Bu öncelikle insanların kurallara uymasıyla çözülecek bir sorun. Ama onun yanında daha caydırıcı cezalar da lazım" dedi.
"Çakar takınca insanlar kendinde güç hissediyor, psikolojileri incelenmeli"
Sahte çakarlı araç kullananların tıpkı yolda sürekli makas atarak gidenler gibi psikolojilerinin incelenmesi gerektiğini söyleyen Ilıcalı, "Aracına o çakarı takınca kendinde bir güç hissediyor. Hava yaptığını düşünüyor. Kendinde olmayan bir hakkı kullanıyor. Aslında bu insanların ruhsal durumu çok dağınık. Psikiyatristlerin sosyologların incelemesi gereken bir konu" diye konuştu.
"Resmi olarak hakka sahip olanlar da gerekmedikçe kullanmasın"
Sahte çakarlı araçlar dışında yollarda ciddi sayıda çakarlı resmi aracın da olduğunu ve bunların da tepki çektiğini hatırlatılası üzerine Mustafa Ilıcalı, şöyle devam etti:
Tabii ki insanlar zaten normalde de böyle ayrıcalıklı hareketlerden anormal rahatsız oluyorlar. O nedenle önerim resmi olarak bu hakka sahip olanların da gerekmedikçe bunu kullanmaması. Tamam önemli bir açılışa gidiyordur kullansın ama kalkıp 24 saat boyunca çakarı açık tutmanın anlamı yok. Sabaha karşı bomboş yolda giderken açma. Ya da yayalara özel olan İstiklal Caddesi'nde çakarlı araçla girmesin yan sokakta in biraz yürü.
"Ayrıcalığa neden oluyor"
Fahri Trafik Müfettişleri Derneği Başkanı Sami Güleçyüz ise çakarlı araçları "milletin kanayan yarası" olarak niteledi.
Çakalı araçların tamamen ayrıcalığa neden olduğunu vurgulayan Güleçyüz, "Bizim millet farklı davranmaktan hoşlanır. Trafikte ya da başka yerde olsun, kendine bir ayrıcalık tanımak için bunu kullanıyorlar" ifadelerini kullandı.
"Vatandaş, çakarlı aracı görünce kimyası bozuluyor, amacı dışında kullananlara ağır cezalar uygulanmalı"
İzinsiz çakarlı araçların önlenmesi için daha ağır cezaların gerektiğini belirten Güleçyüz, "İçişleri Bakanlığı'nın genelgesi çok yerinde. İyi denetlenmesi lazım ve kesinlikle izinsiz kullanımların önlenmesi lazım. Çünkü vatandaş çakarlı araçları görünce kimyası bozuluyor" yorumunda bulundu.
İzinsiz çakarlı araçlar dışında resmi izinle çakarlı araç kullanımına da bir sınırlama getirilmesi gerektiğini aktaran Güleçyüz, sözlerini şu şekilde tamamladı:
"Her devlet memuru çakarlı araca binmek zorunda değil. Bu işin cılkı çıktı. Trafikte sürücülerin psikolojisini bozuyor ve bu da sürüş tekniklerinde hataya ve kazaya neden oluyor. Türkiye bir ayrıcalıklar ve imtiyazlar ülkesidir. Bu tip ayrıcalıkların mümkün olduğunca yapılmaması lazım."
"Moskova'da geçiş üstünlüğü olan araçlar var ama Türkiye kadar yaygın değil"
Peki trafik sorununun olduğu kimi ülkelerde çakarlı araç kullanımı var mı?
Bunu anlamak için birkaç farklı ülkede yaşayan Türk vatandaşlarına sorumuzu yönelttik.
Avrupa'da trafik sorununda Rusya'nın başkenti Moskova birinci sırada.
Bu şehirde yaşayan iş insanı Naki Karaaslan, Moskova'da trafikte öncelikli araçların bulunmakla birlikte bunun geçmişe oranla azaldığını ve Türkiye kadar da yaygın olmadığını söyledi.
"İtalya'da 'mavi oto' uygulaması var ama trafikte üstünlükleri yok"
Uzun yıllardan beri İtalya'da yaşayan Birgül Göker Perdisa, sorumuzu, "İtalya'da bizdeki gibi trafikte üstünlük sağlamaya yönelik çakarlı araç kullanımı yok. Üst düzey devlet görevlileri için "Auto Blu" (mavi oto) uygulaması var. Trafikte üstünlükleri yok, ancak acil durumlarda mavi ışık ve ambulans gibi siren sesi kullanıyorlar" diye yanıtladı.
"İspanya'da çakarlı araç resmi araç konvoyları görmedim"
İspanya'nın Barcelona şehrinde yaşayan Hülya Acar Sanchez ise 9 yıldır İspanya'da olmasına karşın bugüne kadar trafikte Türkiye'deki gibi bir çakarlı araç görmediğini ifade ederek, "Aksine çok gizli oluyor hükümet işleri. Öyle sokaklarda devlet adamlarını tepe lambaları açık şekilde uzun konvoylarla giderken göremezsin" dedi.
"40 yıldır İngiltere'de hiç çakarlı sivil görmedim"
İngiltere'de yaşayan İsrafil Erbil, ise "40 yıldır buradayım, hiç çakarlı sivil görmedim. Sadece acil servislerde yani ambulanslarda, poliste ve bir itfaiyede var" bilgisini paylaştı.
"169 ülkeye gittim, Türkiye dışında çakarlı sivil araç görmedim"
Tur Operatörleri Dönem Sözcüsü Cem Polatoğlu da 35 yılı aşan meslek yaşamı süresince 169 ülkeye gittiğini dile getirerek, "Üzerinde polis, jandarma, itfaiye gibi ibareler bulunan araçlar hariç Türkiye dışında çakarlı sivil araç bulunan başka ülke görmedim. Sadece hırsız kovalama gibi acil iş çıkarsa çakar kullanır sivil polis arabaları" diye konuştu.
© The Independentturkish
