Sudan Askeri Geçiş Konseyi (AGK) Başkanı Abdulfettah el-Burhan, hükümeti devirmek amacıyla bir dizi darbe girişiminde bulunulduğunu ve son darbe girişiminin ise dün engellediğini açıkladı.

Darbecilerin tutuklandıklarını ve haklarında soruşturmaların başlatıldığını dile getiren el-Burhan, söz konusu kişilerin isimlerini vermedi.

Abdulfettah el-Burhan, Şarku’l Avsat'a verdiği özel röportaj sırasında, Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) ile imzalamış oldukları anlaşmayı sabote etmek isteyen birtakım kimselerin bulunduğunu ve bu kişilerin Sudan'ın yararına olabilecek her türlü şeyi engellemeye çalıştıklarını ifade etti.

Geçiş dönemi sırasında ÖDBG ile gerçek bir ortaklık kurmak için ciddiyetle çalışma taahhüdünde bulunan el-Burhan, askeri konseyin geçiş döneminin ardından herhangi bir siyasi rol alma arzusunun bulunmadığını vurguladı.

Öte yandan ordu genel komutanlığı önünde gerçekleştirilen oturma eylemlerinde yaşanan kanlı hadiseler hakkında da konuşan el-Burhan, AGK’nın herhangi bir üyesi tarafından herhangi bir emrin verilmediğini teyit ederek, “Bazı güçler yoldan saparak oturma eyleminin gerçekleştirildiği alana girmiş olabilir” dedi.

Yemen’de meşruiyeti yeniden sağlamak için faaliyet gösteren kuvvetler içerisindeki Sudan güçlerinin geri çekilmeyeceğini yineleyen el-Burhan, “Tehdit devam ettiği sürece kalmaya devam edeceğiz. Dahil olmamızı gerektiren sebepler hala olduğu yerde duruyor. Bu güçlerin geri çekilmesine ilişkin herhangi düşüncenin olacağını sanmıyorum” ifadelerini kullandı.

AGK Başkanı Abdulfettah el-Burhan ile gerçekleştirilen röportajın metni:

11 Nisan gecesi neler yaşandı? Bize Devlet Başkanı Ömer el-Beşir’in devrilmesinin hemen öncesindeki saatlerden bahseder misiniz?

11 Nisan gecesi toplanan askeri liderlik, ülkenin içerisinde bulunduğu ekonomik sıkıntıyı ve bir bütün olarak siyasi arenayı kaplayan sis ve karanlığı göz önünde bulundurarak yönetime son vermeye karar verdi. Askeri liderlik, halkın taleplerinde ve sloganlarında kendini gösteren değişim çağrısıyla birlikte ülkenin parlak bir geleceğe doğru yol almasının önünü açmak istedi. Böylece kan dökülmeksizin duruma bir son verilmesi yönünde karar alındı. Kararı Beşir’e ilettim ve kabul etti.

Beşir'in istifasını bildirirken zorluklarla karşılaştınız mı?

Bu konuda herhangi bir zorluk yaşamadık.

Bu saatlerde yaşananlara ilişkin dolaşan birtakım rivayetler var. Bunların aslı var mı?

Asıl olan, askeri liderliğin değişimin kaçınılmazlığına karar verdiği ve benim, eski devlet başkanını bu konuda bilgilendirmem için görevlendirilmemdir. Gittim ve ona "askeri liderliğin, kitlelerin isteklerine yanıt olarak ülkenin güvenliği ve birliği ile birlikte vatandaşların hayatlarını korumak için yönetimine son verme kararı aldığını" söyledim. Halk bu rejimin daha fazla iktidarda kalmasını istemiyordu.

Beşir bu kararı nasıl kabul etti?

Kararı itiraz etmeden kabul etti. Bunun askeri liderliğin vizyonu olduğu sürece herhangi bir itirazının olmayacağını söyledi.

Askeri konsey, ordu genel komutanlığı önünde gerçekleştirilen oturma eylemine nasıl bakıyor?

Değişimin oturma eylemini gerçekleştiren kimselerin talepleriyle birlikte başladığını ve yine onların arzularının üzerine bina edildiğini düşünüyorum. Biz, eski Devlet Başkanı Abdurrahman Sivar ez-Zeheb dönemindeki tecrübeye dayanarak herhangi bir katılım söz konusu olmaksızın geçiş döneminde askeri bir idarenin ülkeyi yönetmesini umuyorduk. Barış ve güvenliğin sağlanacağı, Sudan’ın toparlanacağı ve herkesin katılacağı seçimlerin yapılacağı kısa bir geçiş dönemi istiyorduk.

Bu dönemde müzakereler başladı ve bir anlaşmaya vardınız. Sonrasında anlaşmayı iptal ettiniz ve işler sarpa sardı…

ÖDBG ile birlikte her zaman bir anlaşmaya ulaşılmamızı engellemek isteyen tarafların bulunduğunu düşünüyorduk. Anlaşmaya ne kadar yaklaşırsak irademiz haricinde bir dizi olay yaşanıyor ve anlaşma bozuluyordu. Hala imzaladığımız anlaşmayı sabote etmek isteyen birtakım kimselerin bulunduğunu ve bu kişilerin Sudan'ın yararına olabilecek her türlü şeyi engellemeye çalıştıklarını düşünüyorum.

Bahsettiğiniz bu kişiler kimler?

Müzakereleri kimin engellemeye çalıştığına ve gerek ülke rönesansının önüne gerekse de gençlerin hayallerinin önüne engel koymaya çalışanların tespit edilmesine ilişkin soruşturmalar devam ediyor.

Oturma eyleminin dağıtılması operasyonu bir dönüm noktasıydı ve neredeyse devrimi sonlandıracaktı. Böyle bir olay neden yaşandı?

Aslında askeri güçlerin oturma eylemi alanına girişine ilişkin en düşük düzeyde bir planlama bile söz konusu değildi. Bütün plan Kolombiya bölgesinin boşaltılmasıydı. Güvenlik hizmetler, yargı ve savcılık bunu iyi biliyor. Tüm planlama, işlenen cinayetler de dahil olmak üzere yasadışı eylemlerin yapıldığı tehlikeli Kolombiya bölgesiyle ilgiliydi. Bazı güçler yoldan saparak oturma eyleminin gerçekleştirildiği alana girmiş olabilir ya da bazı durumlar yaşanmış olabilir. Fakat asla oturma eyleminin dağıtılmasına ilişkin herhangi bir plan söz konusu olmadı ve herhangi bir askeri konsey üyesi tarafından bu yönde bir emir verilmedi.

Öyleyse neden askeri güçler, oturma eylemi alanına giren kuvvetlere müdahale etmedi?

Hiç kimse birliklerin bölgeye girmesini beklemiyordu. Olay birkaç dakika içerisinde patlak verdi. Medyada duyduğumuz veya okuduğumuz yaralanmalar karşısında şaşırdık. Sudan Doktorları Merkez Komitesi saha kliniğinde 3 ölü bulunduğuna dair bir açıklama yaptı. Geri kalanlar Hartum veya Sudan'ın farklı bölgelerinde öldürülmüş olabilirler. Oturma eylemi alanına giren kuvvetlere ilişkin soruşturmalar devam ediyor. Bu kuvvetlerin bölgeye girmesinden sorumlu olan kimseler açığa çıkarılacaktır.Oturma eyleminin dağıtılması sırasında yaşananlara ilişkin bir soruşturma komitesi kurdunuz. Bununla birlikte bağımsız bir soruşturma komisyonun kurulması konusunda uzlaştınız. Soruşturmalar hangisi tarafından sürdürülecek?

Askeri konsey tarafından kurulan komite soruşturmalarını tamamladı. Başsavcı, bu komitenin diğerine dahil edilmesini talep etti. Ancak askeri konsey tarafından oluşturulan komitenin raporları hazır. 

Askeri konsey tarafından kurulan komite hangi neticelere ulaştı?

Oturma eylemi alanına giren birtakım kuvvetlerin bulunduğunu, bu kuvvetlerin yaşananlardan sorumlu olduklarını ve bunların kim olduklarını tespit etti.

Olaylara karışan birtakım kuvvetlerin olduğunu ve bunların tutuklandığını söylediniz. Neden şimdiye kadar kim olduklarını açıklamadınız?

Kalan soruşturmaların tamamlanmasını bekliyoruz.

Bahsettiğiniz bu kişilerin eski rejimin güçleriyle bir ilgisi var mı?

Henüz değil. Açıklandıkları zaman herkes bu kişilerin hangi tarafa bağlı olduklarını bilecek.

Birçok kişi, askeri konseyin eski rejimin sembol isimlerinden hesap sorulmasını geciktirdiğini, bu kişilerden birçoğunun hâlâ serbest olduğunu ve bazılarının ülke dışına kaçma imkanı bulduğunu söylüyor.

Askeri konseyi konseyin yargılamaları geciktirdiği gibi durum söz konusu değil. Nitekim askeri konsey yargılamada bulunacak organ değil. Soruşturmaları ve kovuşturmaları başlatan kimseler savcılardır. Bu durum, eski başsavcıyı görevden almamızın sebeplerinden biridir. Çünkü tutukluları yargılanmaları için mahkemeye sevk etmekte geç kaldı. Herhangi bir itham olmaksızın bu kişilerin hapishanelerde durması iyi bir şey değil. Savcılığın, gözaltında tutmamızı gerektiren suçları araştırıp soruşturmasını istiyoruz.

Güvenlik dosyası olmasına rağmen milisler veya gölge taburları olarak isimlendirilen kimseler tutuklanmadı.

Kimse gölge taburlarının kim olduğunu bilmiyor. Ancak hareketin başlangıcında, düzenli güvenlik organı çemberi dışındaki tüm silahlar toplandı ve depolandı. Bu taburlara ait olduğu tespit edilen herkes tutuklandı. Gerek düzenli kuvvetlerden ve silahlı kuvvetlerden gerekse de durumu belirsiz olan bu kişiler arasından tutuklanan ve soruşturulan kimseler var.

Bölge, Sudan'daki değişimde herhangi bir rol oynadı mı?

Bu değişim halk tarafından başlatılan ve bütünüyle Sudan’a özgü olan değişimidir. Herhangi bir dış müdahale söz konusu olmadı.

Bölgedeki gergin koşulların ve çatışmaların değişime herhangi bir etkisi oldu mu?

Asla olmadı.

ÖDBG ile vardığınız anlaşmanın ardından geçiş döneminin iki ortağı olarak aranızda güven var mı?

Birbirimize çok güveniyoruz. Hareketin başlangıcından bu yana ortaklık sözü verdik. Ama bazı şeyler oldu ve uzaklaştık. Fakat şimdi yine ortak çalışmalara başladık. Ülkeyi içerisinde bulunduğu krizden çıkarmak için birbirimize ve ortaklığımıza güveniyoruz.  Ancak geçiş dönemi için tüm siyasi güçleri kucaklamamız gerekiyor. Büyük bir muhalefet yahut ayrılık söz konusu değil. Herkes mevcut aşamada hemfikir. Bu aşamanın, Sudan’ın geleceğinin inşa edildiği bir aşama olması gerekiyor. Vatanın ıslahı ve çıkarı için çalıştığımız sürece aramızda herhangi bir anlaşmazlık olmaz.

Diğer siyasi güçler derken kimleri kast ediyorsunuz? Eski rejimin ortaklarını mı?

Ulusal Kongre Partisi’nden yahut devrildiği güne dek eski rejimin ortağı olarak kalmaya devam eden kimselerin geçiş dönemine katılamayacağı hususunda başlangıçtan beri bir uzlaşı var.

Egemenlik konseyi konusunda anlaştınız. Bu, bazı askeri konsey üyelerinin uzaklaştırılmasını gerektiriyor. Bu sorunu çözdünüz mü?

Konu henüz çözülmedi. Fakat askeri konseyin tüm yetkilileri, ülkenin içerisinde bulunduğu krizden çıkması için tavizler vermeye hazır.

Egemenlik konseyi

Bu anlaşmanın ardından sizi egemenlik konseyi başkanı mı yoksa askeri konsey başkanı olarak mı adlandıracağız?

Egemenlik konseyi başkanının kim olacağı henüz belirlenmedi ve ayrıca askeri konseyden kimin aday gösterileceği konusunda henüz uzlaşılmadı.

Egemenlik konseyi başkan yardımcıları konusunda bir uzlaşıya vardınız mı?

Bu konuda da herhangi bir karar verilmiş değil. Fakat daha önce başkan yardımcılarının bir sivil ve bir de asker olması konusunda anlaşılmıştı.

Egemenlik konseyinin 11’inci üyesinin emekli bir asker olması konusunda ısrar ettiniz. Neden?

Ayrıca bir sivil kişinin kabul edilmesi askeri konsey tarafından verilen bir tavizdir. Bu talep ÖDBG’den geldi. Daha önce asker olmuş olsa da getireceğimiz kişinin onlar için herhangi bir sorun teşkil etmemesi gerekiyor. Çünkü konseydeki sivillerin sayısı artmış olacak. Ayrıca söz konusu kişinin hiçbir şekilde taraf tutmayacağına inanıyoruz.

Bu üye belirlendi mi?

Henüz belirlenmedi.

Egemenlik konseyine verilen yetkiler neler? İlk üç ay boyunca yasama yetkisi kimde olacak?

Geçiş döneminde yasamanın sadece yürütmeye hasredilmesi gerekiyor. Daimi anayasa kapsamına dahil edilebilecek tüm yasaların şimdi tartışılması gerekmiyor. Düzenli kuvvetlerin statüsü, uluslararası sözleşmeler, doğal kaynaklar ve sınırlar gibi meselelerin değerlendirilmek üzere seçilen parlamentoya bırakılması gerekiyor.

Güvenlik güçlerinin sivil alanların dışında konuşlandırılması, internet hizmetlerinin iade edilmesi ve kamu özgürlüklerinin temin edilmesi gibi taleplerin karşılanması hususunda neler yapıldı?

Basın özgürlüğü herkese açık. Ancak istisnai durumlar ile karşı karşıya bulunuyoruz. Devam eden güvenlik tehditleri var. Bu tehditlerin sona ermesinin ardından internet hizmetleri verilmeye devam edilecek ve askeri güçler kışlalarına geri dönecek. Halihazırda konuşlandırılan asker sayısında bir düşüş söz konusu. Ancak hala anlaşmayı baltalamak ve rejimi devirmek isteyen taraflar var. Sudan düşmanlarının önünde tüm seçenekler mevcut.

Darbe Girişimleri

Birden fazla darbe girişiminde bulunulduğunu ve bu kapsamda bazı kişilerin tutuklandığını söylediniz. Bu kişilere ne oldu?

Dün bile bir darbe girişimiyle karşı karşıya kaldık.

Askeri konseyi devirmeye çalışan taraflar kimler?

Mevcut araştırmaların ve soruşturmaların ardından ulaştığımızı bilgileri kamuoyuyla paylaşacağız.

Askeri konsey, silahlı hareketlerle müzakere etmek üzere konsey başkanı yardımcısının başkanlık ettiği bir komite oluşturdu. Anlaşmanın imzalanmasından sonra bu müzakerelerin akıbeti ne oldu?

İlgili komite, askeri konsey ile müzakerelerde bulunmak isteyen silahlı hareketlerin talebi üzerine kuruldu. Bu dosyaların nasıl idare edileceğine ilişkin önceki deneyimlerden yola çıkarak harici gruplarla müzakerelerde bulunmak üzere bir barış komisyonu kuracağız. Bu adımların seçimeler hazırlık olarak atılması gerektiğine inanıyoruz. Çünkü hükümetin, bağımsız kimselerden oluşan bir hükümet olması gerekiyor, partizan bir hükümet değil.

Silahlı hareket liderlerine af yakın

Silahlı hareket liderleriyle tekrar nasıl geri dönebilir? Daha önce Yasir Arman ve arkadaşlarını ülkeden çıkardınız…

Kendisiyle anlaşılan herhangi bir silahlı hareketin liderleri ülkeye geri dönebilir.

Geri dönmelerinin şartı anlaşma yapılması mı?

Düşmanlıkların sona erdirilmesine ilişkin yahut herhangi bir iyi niyet anlaşmasının imzalanmasıyla ülkeye geri dönebilirler. Kendilerine bu hususta karşı çıkacak kimse olmayacak.

Siyasi mahkumları ve esirleri serbest bırakma kararı aldınız. Siyasi meselelerden hüküm giymiş olan muhalifler için ne zaman af çıkaracaksınız?

Siyasiler hakkında herhangi bir hükmün bulunduğunu sanmıyorum.

Sudan Halkının Kurtuluş Hareketi (SPLM-N) Başkanı Malik Akar ve Başkan Yardımcısı Yasir Arman hakkında idam cezası bulunuyor.

Devrim Cephesi ve SPLM-N liderleri gibi siyasi gerekçelerle hüküm giyen herkes için yakın zamanda bir af ilan edilecek. Bu konuyu tartışıyoruz.

ÖDBG barışın tesis edilmesi için 6 aylık bir süre tahsis etti. Sizce bu süre yeterli mi?

Kesinlikle yeterli değil, ancak barış sürecinin başlangıcı için zemin hazırlanabilir.

Askeri konseyin başbakanın atamasını onaylaması gerekiyor mu?

Başbakan egemenlik konseyi tarafından aday gösterilir. Sonrasında hakkında karar verilir, üzerinde uzlaşılır yahut uzlaşılmaz.

Egemenlik konseyi içerisinde kararlar nasıl alınıyor?

Üçte iki çoğunluk tarafından.

Uluslararası toplumun Sudan’daki rolü nedir?

Uluslararası toplum, halk hareketin başlangıcından bu yana, hem moral açısından hem de maddi olarak Sudan’ı destekledi. Tüm komşu ülkeler ve Sudan Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Mısır'daki dostlarımız Sudan halkının yanında yer aldı. Çin ve Rusya bile Sudan’a yardımda bulundu.

Yaptırımlar ve Terörizmin Devlet Sponsorları Listesi gibi ülkedeki durumu ve siyasi ve ekonomik koşulları etkileyen dosyalar var. Askeri konsey bunlarla ilgilenmeye başladı mı?

Yaptırımlar dosyasında önceki rejimden bu yana süregelen tedbirler var. Bu konuyu ABD yönetimi ile görüşmeleri üzere hukukçular gönderdik. ABD, barış sürecinin nihayetlenmesiyle birlikte Sudan'ın adını terörizmi destekleyen devletler listesinden çıkarmaya söz verdi. Bunun zamanının geldiğine inanıyoruz.

ABD ve Avrupa'daki uluslararası elçilerle görüşmeleriniz sırasında, bir anlaşmaya ulaşılması durumunda yardım vaadinde bulundular mı?

Hepsi bunu söylüyor. Avrupa Birliği (AB) ve Amerika, bir uzlaşıya varılması ve sivil hükümetin kurulmasıyla birlikte borçlarımızı sileceklerini ve ekonomik olarak destek olacaklarına dair söz verdiler.

Anlaşma ne zaman imzalanacak?

Anlaşma geçici hükümetin yapısına ilişkin belgenin hazırlanmasından sonra imzalanacak. Anlaşmanın imzalanmasıyla birlikte halkın yeni bir siyasi aşamaya geçildiğini bileceği Sudanlılara özgü bir kutlama düşünüyoruz.

Bazı devlet başkanlarının kutlamaya davet edileceğine dair birtakım söylentiler var?

Şimdiye kadar herhangi bir devlet başkanı davet edilmedi.

Bölgedeki devlet başkanları katılım yönünde herhangi bir istekte bulundular mı?

Komşu ülkelerin birçoğu etkinliğe katılma arzusunu dile getirdi. Bazıları anlaşmanın kendi ülkelerinde imzalanması teklifinde bulundu.

Sizce anlaşma bu hafta imzalanır mı?

Muhtemelen hafta sonu imzalanacak.

Afrika Birliği’nin (AfB), iktidarın sivil bir hükümete devredilmemesi durumunda Sudan’ın üyeliğini askıya alma kararı ne olacak?

AfB bunun askeri bir darbe olduğunu söyledi. Onlara bunun bir darbe olmadığını, elçilerinin ülkede bulunduğunu söyledik. Hükümet üzerinde ne zaman bir uzlaşıya varılacağını ve halkın razı edileceğini soruyorlar. Avrupa Birliği (AB) bile bu fikir birliğinden bahsediyor. Karşılıklı olarak kararlaştırılan bir hükümet sistemine itirazları olmayacak.

Etiyopya-Afrika girişiminin taraflar arasında bir anlaşmaya varılması hususundaki rolünü nasıl değerlendiriyorsunuz?

Görüşlerimizi daha da yakınlaştırdıkları ve birlikte müzakere masasına oturmamızı kolaylaştırdıkları için onlara teşekkür ediyoruz. Girişim, daha önce sunulan tekliflerle aynıydı. Sadece tertip edilmiş ve yazıya geçirilmişti. Uzlaşmak için pek zorlanmadığımızı söyleyebilirim. Sadece süreci kolaylaştırdılar.

 

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Independent Türkçe için çeviren: Adem İpekyüz