Farelerin stratejik düşünme becerisi olduğunu ortaya koyan yeni bir araştırma, deneylerde kullanılan bu hayvanların bazen kendi deneylerini yaptığına işaret ediyor. 

Ödül karşılığında görevleri yerine getiren deney fareleri bazen kendilerinden beklenmeyen hatalar yapıyor. Genellikle bunların üzerinde durulmasa da yeni bulgular hataların kasten yapıldığını öne sürüyor. Araştırmacılar farelerin kendi hipotezlerini test ettiğini ve çevreleri hakkında bilgi topladığını söylüyor.

Johns Hopkins Üniversitesi'nden nörolog Kishore Kuchibhotla'nın laboratuvarı daha önce farelerin, deneylerde sergilediklerinden daha fazlasını bildiğini tespit etmişti. Bunun arkasındaki nedeni bulmaya çalışan laboratuvar ekibi farklı bir deney uyguladı.

Bu deneyde iki ayrı ses dinletilen farelerin birincide önlerindeki tekeri sola, ikincideyse sağa çevirmesi gerekiyordu. Görevi başarıyla tamamlayan fareler de ödül alıyordu. Peş peşe yapılan testlerde farelerin görevde giderek daha iyi performans sergilediği gözlemlendi. 

Öte yandan görevde gittikçe ustalaşan farelerin zaman zaman tekeri ilk seste biraz sağa çevirdikten sonra sola döndürdüğü görüldü. Hatta bazı farelerin çalan sese bakmadan tekeri sürekli aynı yöne çevirdiği kaydedildi.

Ardından araştırmacılar hatasız yapılan testlerde ödül vermeyi bir süreliğine bıraktı. Bunun hemen ardından fareler kendi yaptıkları incelemeleri bir kenara bırakıp deneyin kurallarına uymaya geri döndü. Kuchibhotla, "Öğrenmenin çok erken bir döneminde hayvanın bir beklentisi var ve bunu ihlal ettiğimizde stratejisini değiştiriyor" diye açıklıyor.

Şaşırtıcı derecede stratejikti.

Bulgularını Current Biology adlı hakemli dergide dün yayımlanan makalede açıklayan bilim insanları bütün bunların öğrenme amaçlı yapıldığını ifade ediyor. Yönergeleri yazılı veya sözlü şekilde alamayan farelerin kendi testlerini yürüterek içinde bulundukları koşulları anlaması gerekiyor. 

"Hayvan bir ton hata yapıyormuş gibi görünebilir ama bu hatalar sırasında aslında daha akıllı hale geliyor" diyen Kuchibhotla şöyle ekliyor:

Bu hayvanları tuhaf durumlar içine sokuyoruz. Ortamın ne zaman değişeceğini bilmiyorlar. Koyduğumuz kuralları ne zaman değiştirebileceğimizi bilmiyorlar. Bu şekilde sürekli keşif yapmak değerli bir şey.

Bulgular farelerin beyninde ne olup bittiğine dair yeni bir pencere açıyor. Kuchibhotla  "Fareler muhtemelen düşündüğümüzden daha zengin bir içsel yaşama sahip" diyor. 

Sadece uyaranlara yanıt veren makineler değiller. Strateji gibi şeylere sahip olabilirler.

Öte yandan araştırmaya dahil olmayan nörolog ve psikiyatr Dr. Brian Sweis farelerin tekerin yönünü ara sıra değiştirmesinin ayaklarının yorulmasından kaynaklanabileceğini düşünüyor. Sweis "Bunun çalışmanın yazarlarının burada gösterdiği hiçbir şeyi çürüttüğünü düşünmüyorum ama fiziksel faktörler itici bir güç olabilir" diyor.

Beyni tüm vücutla beraber anlamak zorundayız.

Araştırma ekibi sonraki çalışmalarında stratejik düşünmenin nörolojik temelini bulmayı ve diğer hayvanlarla kıyaslamayı planlıyor.

Independent Türkçe, Popular Science, Neuroscience News, Current Biology

Derleyen: Büşra Ağaç