Bir diplomat bana Rusya'nın Ukrayna'yı işgali ile Irak'ın Kuveyt'i işgali arasında benzerlikler görüp görmediğimi sordu.

Şaşırdım ve her iki olayın da farklı bir dünyada ve farklı bir bölgede gerçekleştiği cevabını verdim. Dahası ne Rusya Irak ne de Vladimir Putin Saddam Hüseyin.

Halihazırda Moskova'daki karar alma mekanizması da Saddam'ın Bağdat'ındakinden farklı olsa gerek. Ayrıca, Rusya nükleer bir devlet ve Güvenlik Konseyi'nin daimî üyesi.

Tabii Irak işgalinin dünya için hayati bir emtia olan petrole dokunduğunu, Ukrayna'daki Rus savaşının ise dünyanın iki hayati emtiası, gıda ve enerjiye dokunduğu da kaydedilmeli.

Muhatabım, iki olay arasındaki en ciddi benzerliğin, tanınmış uluslararası sınırları silmek, toprak ilhak etmek ve bağımsız bir devletin birliğini tehdit etmek için güç kullanımı olduğunu düşündüğünü söyledi.

Yurt dışından işgalin, Sovyetler Birliği, Yugoslav veya Sudan patlaması gibi gelişmeler ya da Çekoslovakya'nın iki ana bileşenin boşanmalarını ilan etmeleri nedeniyle bölünmesi sonucu sınırların değişmesinden tamamen farklı olduğunu kaydetti.

ABD'nin içinde bulunduğumuz yüzyılda Afganistan ve Irak'ta iki büyük savaşa giriştiğine, ancak hedef ülkenin haritasını değiştirmeye çalışmadığına dikkat çekti.

Ukrayna'nın hikayesi ise farklı; savaşın başlama arifesinde Putin, onun sadece bir Rus yapımı olduğunu söyledi, yani bağımsız bir devlet olarak var olma meşruiyetine sahip olmadığını düşündüğünü açıkladı.

Diplomat, İkinci Dünya Savaşı deneyimi ateşinde yanan dünyanın, başka bir ülkenin topraklarını zorla ele geçirmenin kabul edilemezliğini kutsal sayıp tabular listesine dahil ettiğini, bu yüzden uluslararası meşruiyetin İsrail'in işgal politikasının sonuçlarını tanımadığını ifade etti.

Avrupa topraklarında sürmekte olan savaşın kesinlikle yeni bir dünyanın doğuşuna yol açacağını vurguladı ve ekledi; Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron başta olmak üzere Avrupalılar, Rusya'nın Ukrayna'da aşağılanmasının tehlikelerinin farkındalar.

Aynı zamanda, kuvvetin haritaları değiştirme ve tanınan uluslararası sınırlarla oynama hakkına sahip olduğunu kabul etmenin tehlikesinin de ayrımındalar.

Rusya'nın Ukrayna'nın bazı bölgelerini ilhak etmesine göz yumarlarsa, Çin'in doğal hakkı olarak gördüğü Tayvan'ı anavatana geri döndürmesine nasıl karşı çıkabilirler?

Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini Irak'ın Kuveyt'i işgaliyle karşılaştırmak zor. Son 20 yılda Putin, ülkesini ilgilendiren veya onun için önemli olan krizlerle başa çıkmakta, kararlılık gösterse bile pervasızlık göstermedi.

Hatta Kremlin'deki karar mutfağının büyükelçilikler ve köklü güvenlik servisleri tarafından iletilen bilgilere dayandığının işaretlerini veren bir ustalık sergilediği söylenebilir.

Başkanın gücünün en önde gelen yardımcılarının görüşlerini veya endişelerini ifade etmelerini engellediğine inanmak zor.

Aynı zamanda, Sergey Lavrov kumaşında profesyonel bir diplomatın Ukrayna işgalinin güçlü bir Batı tepkisi ile karşılaşmasını tahmin etmediğini hayal etmek de zor.

Birkaç hafta önce, eski Irak dışişleri bakanı Tarık Aziz ile iş ve dostluk ilişkisi olan bir Iraklıdan duyduklarımı hatırladım.

Aziz'in Kuveyt'in işgaline karşı olduğunu, onu ilhak etmenin tehlikelerinin farkında olduğunu, ancak olayların gidişatını etkileyemediğini söylemişti.

Dünya bir gün Lavrov'un da Tarık Aziz'inkine benzer bir durumda kaldığını, elbette dönemler ve kişiler arasındaki farklılıklar göz önüne alınarak, keşfedecek mi?

1963'te Baas Partisi’nin Irak kolunu iktidara ulaştıran Hazım Cevad'dan duyduklarımı hatırladım. Anlattığına göre bakanlar kurulunun cumhurbaşkanı Abdusselam Arif başkanlığındaki bir toplantısında, bakanlardan biri Kuveyt ile ilgili bir şeyi gündeme getirmiş.

Arif cumhurbaşkanı olduğunu unutup şu anlamlı cümleyi söylemiş; "Beni Basra Tugayı'na komutan olarak atayın, size Kuveyt sorununu çözeyim", tabii ki bununla Kuveyt’in işgalini kastediyordu.

On yıllar sonra Saddam Hüseyin, Irak Cumhuriyet Muhafızları'nın Kuveyt'i işgaline liderlik etmek için Basra bölgesine gidecekti.

Ukrayna'nın onlarca yıllık bağımsızlığından sonra da, Putin onu yapay bir oluşum olarak tanımlayıp ordusunu topraklarına gönderdi.

Yine Iraklılardan korkunun Irak varlığının ruhunda yattığını duymuştum. Zira coğrafya onu iki güçlü komşu arasına sıkıştırmış.

Irak'ın her yöneticisi, Safevilerin Osmanlılarla Irak topraklarında nasıl savaştığını anlatan tarihin o sayfalarını hatırlar.

Modern tarihte de, bazı ülkelerin imparatorluk enkazına dayalı politikaları, zayıf komşu halka pahasına hayati alanlarını genişletme yönünde açık eğilimler gösteriyorlar.

Bununla ilgili bazı sahneler taze ve yeni; İran, Erbil'deki hedefleri bombalarken, Türkiye Irak haritası içinde düşmanlarını takip ediyor.
 

Rusya'nın tarihi de çalkantılı. İstilalara maruz kaldı ve istilalar başlattı. Yüzyıllar boyunca sınırları gergin ve hareketli oldu.

Kitaplar daha ziyade Napolyon'un macerasına ve Hitler'in çılgınlığına odaklansa da Rus hafızası pek çok istila hikayesi barındırıyor.

Irak, İran'ın kendi topraklarında kozlara sahip olmasından korkuyordu. Saddam'ın "Veliyy-i fakih" ve "devrimi ihraç etme" terimlerinden korkusunun onu İran'a savaş açmaya sevk ettiğini söyleyenler var.

Sınır bölgesinde İran’a savaş açmazsa, daha sonra onunla Bağdat sokaklarında savaşmak zorunda kalacağına inanıyordu. Putin de Ukrayna'yı komplo kurmakla suçladı ve ona karşı savaşı önleyici olarak değerlendirdi.

Yılın önemli bir bölümünde karlar altında kalan Rusya, petrol, doğal gaz ve madenler açısından zengin bir kıta.

Ama bir kuşatılma ve güvensizlik kompleksi içinde yaşıyor. Büyük Petro'nun Avrupa'nın ilerlemesini sağlayan unsurları ithal etme girişimi, Rusya’nın Batı'ya dönük kalıcı korkusunu ortadan kaldırmadı.

Farklı modelinden, kültürünün ve yaşam tarzının çekiciliğinden dolayı Sovyetler Birliği, Batı modelinin rüzgarlarını savuşturmak için Berlin Duvarı'nı inşa etti ancak tarih duvarı yerle bir etti.

Zafer kibrine kapılan Batı, bunu göstermekte çok ileri gitti. "NATO" ittifakı piyonlarını, Rusya sınırlarına doğru kaydırdı.

Putin için bu, ülkesini daha fazla aşağılama, küreselleşme ve "renkli devrimler" kisvesi altında işgal etme tehdidiydi. Putin, işte bu derin korkudan ve Sovyet enkazından geldi.

Berlin'i ziyaret eden gazeteci, Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı sonucunda dünyanın içinden çıkılması zor bir tuzağa düştüğünü hisseder.

Korkan Rusya zor ve yorucu. Korkunç Rusya ise endişe ve korku verici. Bugün çok ağır bedeller ödeyen dünyanın Ukrayna günlerinin etkisiyle değiştiği kesin, ülkeler korkuyor ve gelişmeler ürkütücü.

 

 

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

Independent Türkçe için çeviren: Sema Sevil

Şarku'l Avsat