İran Ulusal Müzesi'nde ülkeden kaçırılan 3 bin yıllık sırlı tuğlaların sergilenmesi, ülkenin çalınan eski eserleri geri alma çalışmalarına hız kazandırdı.
Müzedeki sergiden sorumlu arkeolog Yusuf Hassanzadeh, sırlı tuğlaların MÖ. 10 ile MÖ. 7 arasında günümüz İran topraklarında yaşayan Mannalara ait bir tapınaktan kaldığını belirtti.
Hassanzadeh, sergideki 51 sır tuğlanın ülke dışına kaçırılmasının hikayesinin 1979'daki İran Devrimi'ne kadar uzandığını anlattı.
Arkeolog, Mirza Ali adlı bir çiftçinin tarlasını sürerken yakındaki bir tapınaktan getirilen sırlı tuğlalarla karşılaştığını fakat daha sonra bunların ortadan kaybolduğunu söyledi.
fazla oku
Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)
O dönemde yaşanan toplumsal karışıklıkların bunda büyük payı olduğunu belirten Hassanzadeh, "Halk sırlı tuğlaları yağmalayıp satıyordu. Hükümetin olmamasından kaynaklanan boşluktan faydalanıyorlardı" dedi.
Hassanzadeh, birkaç yıl sonra 1985'te çıkan İran-Irak savaşı sırasında, yetkililerin Batı Azerbaycan eyaletindeki bu köye askerlerin koruması eşliğinde bir grup arkeolog gönderdiğini söyledi.
Yapılan kazılarda bazı sırlı tuğlaların bulunduğunu fakat tuğlaların büyük bir kısmının yabancı ülkelere kaçırıldığının ortaya çıktığını belirten yetkili, bazı parçaların özel koleksiyonlarda ve müzelerde sergilendiğini ifade etti.
İsviçre'nin İtalya sınırındaki Ticino kantonunda yer alan Chiasso şehrinde yaşayan İranlı bir ailenin, elindeki sırlı tuğlaları 1991'de satmaya karar vermesiyle eserler yeniden gündeme geldi.
Hassanzadeh, Birleşik Krallık'ın başkenti Londra'daki British Museum'dan görevlendirilen küratör John Curtis'in sırlı tuğlaları incelediğini fakat bunların Batı Azerbaycan eyaletinden geldiğini anladığında eserlerin satın alınmaması ve İran'a geri gönderilmesi gerektiğini söylediğini belirtti.
Ancak aile eserleri göndermeyeceğini söyledi.
Hassanzadeh, 2008'de İsviçre polisinin kaçırılan eserleri ele geçirmesine rağmen İran'a göndermediğini, 2015'de İran Ulusal Müzesi'nin olayla ilgili dava açtığını ve İranlı diplomatların ülkeye baskı yaptığını anlattı.
İran Ulusal Müzesi'nin küratörü Jebrael Nokandeh, sırlı tuğlaların ancak 20 Aralık 2020'de ülkeye getirtilebildiğini söyledi.
Müze, ABD'ye kaçırılan ve üzerlerinde çivi yazısı yer alan 300 adet kil tabletin, 2019'da uzun bir yasal mücadele sonunda ülkeye getirtilmesi üzerine bir sergi de düzenlemişti.
Nokandeh, İran'dan kaçırılan eserlerin geri getirtilmesi için çalışmaların sürdüğünü belirterek "Eserlerin geri alınması için ABD ve Avustralya'yla iletişim halindeyiz" dedi.
Independent Türkçe, AFP, Times of Israel
Derleyen: Yasin Sofuoğlu
