Bilim çevrelerinde yeni tartışma: Sahra Çölü'nden gelen rüzgarlar Kovid-19'u yayıyor mu?

Çevreci Prof. Dr. Saydam, çöllerden gelen ve toz içeren rüzgarların Kovid-19 vakalarının artışında etkisi olduğunu iddia etti. Meteoroloji Mühendisi Prof. Dr. Şen ile enfeksiyon uzmanı Prof. Dr. Akova, karşı çıktı

Saydam'ın Sahra Çölü'nden gelen rüzgarların Kovid-19'u yaydığı iddiasına Şen ve Akova'dan destek gelmedi / Fotoğraf: AA

Kovid-19 salgınının ilk çıkış noktası olan Çin'den kısa sürede dünyanın geneline nasıl yayıldığı da bilim insanlarının araştırma konuları arasında yer alıyor.

Bu konuda farklı iddialar var.

Bir iddiada Çevre Mühendisi Prof. Dr. Ahmet Cemal Saydam'dan geldi.

Saydam, kaleme aldığı yazıda ve Independent Türkçe'ye verdiği demeçte yapılan bilimsel araştırmalara göre özellikle Sahra çölünden gelen hava akımları sürecinde atmosferdeki mikroorganizmaların olağanüstü bir şekilde artığının tespit edildiğini öne sürdü.

"Mikroorganizmaların çoğalmasına olanak verecek koşullar oluşturuyor"

ahmetsaydam.png
Prof. Dr. Ahmet Cemal Saydam / Fotoğraf: Twitter


Hava akımlarının kuzeyden geldiği dönemlerde ise havadaki mikroorganizma sayılarının sıfıra kadar indiğini öne süren Saydam, sözlerini şöyle sürdürdü:

Sahra çölünden gelen hava akımlarının bulut ile karışması sonucunda ise tozun adı da çamur olarak değişmekte ancak bulut içerisinde oluşan bir dizi reaksiyon sonucunda atmosferik koşullar havadaki mikroorganizmaların bırakın yaşamasını çoğalmasına dahi olanak verecek koşulları oluşturmaktadırlar. Bulut içi reaksiyonların önemi her nedense bilim dünyası tarafından yeterince anlaşılamamıştır ancak toz bulut ve güneş enerjisi birleşince ortaya metan ve karbon monoksit gibi sera gazları da çıkmakta. Bunlar sahra tozu taşınımı sürecinde herhangi bir taşıyıcının havaya çıkartacağı virüs yaşamasına olanak verecek bir ortam ile karşılamakta ve varsayılandan çok ama çok daha uzağa hatta onlarca belki de yüzlerce kilometrelerce uzaklara taşınabilmektedir.

"Sahra Çölü'nden gelen rüzgarların ardından vakalar olağanüstü arttı"

Saydam, çöl rüzgarlarıyla tozların taşınma süreçlerinden sonraki günlerde vakaların arttığının tespit edildiğini öne sürerek bunlarla ilgili şu iddialarda bulundu:

Sahra Çölü'nün Amerika kıtasına doğru haziran ayının ikinci yarısında çıkardığı çok yoğun tozun önce güney Amerika'ya daha sonra Pan-Amerikan ülkelerine ve daha sonra da ABD güney eyaletlerine ulaşmasını takip eden 6/7 günde her ülkedeki yeni vaka sayıları olağanüstü bir şekilde artmıştır. Örneğin ABD genelinde yaşanan (BLM) toplumsal olaylar sürecinde yeni vaka sayılarında hiç oynama olmamışken Sahra tozunun güney eyaletlere ulaşmasını takip eden 6/7 günde yeni vaka sayıları pandemi sürecinde hiç görülmemiş olağan üstü sayılara ulaşmıştır.

"İspanya ve Portekiz'de de rüzgarlar sonra vakalar arttı"

Saydam'a göre yine 16 ve 22 Mart 2020 tarihleri arasında İberya'yı etkileyen tozlu ve bulutlu havanın etkisini yitirmesinden sonraki 6-7 günde İspanya ve Portekiz'de izlenen yeni vaka sayılarında ani artışlar tespit edildiğini, bu artışların toz bulutlarının etkilediği diğer ülkelerde de görüldüğünü iddia etti.

Saydam, yine Yeni Zelanda'da izlenen ani vaka artışlarında Avustralya çölünden gelen, Çin, Kore ve Japonya'daki artışlarda ise Gobi Çölü'nden gelen tozlu hava akımlarının tespit edildiğini öne sürdü.

kumfırtınası.jpg
Ankara'da geçen ay yaşanan kum fırtınası kimi ilçeleri olumsuz etkilemişti / Fotoğraf: AA

 

"Tozlu ve bulutlu havaların ardından daha tedbirli olunmalı"

Tozsuz havalarda ise yeni vaka sayılarında yine 6/7 gün sonra ani düşüşler izlendiğini öne süren Saydam, şöyle bir öneride bulundu:

Bu da atmosferik taşınımının ne kadar etkili olduğunun bir başka destekleyici bulgusu olmuştur. Bu yaklaşımın en güzel tarafı ise elimizdeki teknolojik imkanlar ile topluma toz ve bulutlu havanın ne zaman bizi etkileyeceğini en az üç gün önceden söyleyebilir en azından bu dönemlerde dış mekanlarda olmamalarını veya mecburlarsa sosyal mesafeyi en az 3-5 kat daha arttırmalarını sağlayabilir ve virüsün yayılımını engelleyebiliriz.

orhan.jpg
Prof.Dr.Orhan Şen / Fotoğraf: Independent Türkçe

 

"Sahra'dan gelen rüzgarların bakteri, virüs taşıması mümkün değil"

Saydam'ın iddialarını İTÜ Meteoroloji Mühendisliği Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Orhan Şen'e sorduk.

Şen, virüs ve bakterilerin Sahra Çölü'nden gelen rüzgarlarca taşınmasının mümkün olmadığı görüşünde.

Virüs ve bakterilerin eksi 30'da yaşayamayacağını söyleyen Şen, ardından Sahra Çölü rüzgarları olarak bilinen hava akımının özelliğini şöyle anlattı:

Bunlar Jet Rüzgarları olarak bilinir. Avrupa'nın batısından aşağı doğru iner Afrika'nın kuzeyinden yani Sahra bölgesinden kıvrılır, ülkemizin üzerinden geçerek kuzeye yönelir. Bu rüzgarlarla birlikte tozlar yedi ile 10 km. yüksekliğe çıkarlar. O yükseklikte hava sıcaklığı eksi 50 ve 60'lara kadar düşer. Bu sıcaklıkta bir bakterinin ve virüsün yaşaması mümkün değil. Bu rüzgarların yağmur vb.gibi kimi meteorolojik olaylara etkisi var ama bakteri, virüsün taşınmasına etkisi olmaz. Bu iddiaya karşıyım.

Afrika'dan gelen tozların boyut olarak küçük olmadıklarını ve yağmurla yere çökerek arabaların kirlenmesi gibi sonuçlar doğurabileceğini kaydeden Şen, ancak iddia edildiği gibi bakteri, virüs taşınmasının mümkün olmadığı iddiasını tekrarladı.

murat.jpg
Prof.Dr.Murat Akova / Fotoğraf: Hacettepe Üniversitesi

 

"Havada yüksek oranda güneş ışınına maruz kalacaklarında yaşayamazlar"

Hacettepe Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Akova da rüzgarlar içinde taşınacak tozlardaki bakterilerin canlı kalamayacağını belirterek, "Yükseğe çıktıkça daha fazla güneş, ultraviyole ışınına maruz kalacaklarından yaşayamazlar. Virüsün kuruluğa ve neme karşı da dayanıksız olduğu biliniyor. Virüsün de tıpkı bakteri gibi o kadar yüksekte canlı kalması mümkün değil" dedi.

Bu iddiayı destekleyecek bilimsel bir bulgunun olmadığını kaydeden Akova, tozlu ortamların bakterilerin taşınmasına etkisi olmayacağını ancak tozun solunmasının akciğerlere zarar verebileceğini kaydetti. 

 

© The Independentturkish

DAHA FAZLA HABER OKU