Ahmedinejad: İran ve Suudi Arabistan'ın sorunlarını çözmek, bölge ve dünya için kalıcı bir iyilik olur

Eski İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, Independent Farsça'yla özel röportajında "Dünya hızla değişiyor ve İran'ın konumu da bu değişime tabi. Sabırlı olmalıyız” dedi

Eski İran lideri Ahmedinejad, Instagram yayınında Independent Farsça Yayın Yönetmeni Camelia Entekhabifard'a konuştu (Independent Farsça)

Eski İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, ülkenin siyasi sahnesini terk etmedi. 2021'de yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimi ve Hasan Ruhani yönetiminin son üç buçuk yılına dair ekonomiyle ilgili hayal kırıklığı dikkatleri bir kez daha cumhurbaşkanlığı yarışının muhtemel adayı olarak Dr. Ahmedinejad'a çevirdi.

Diğer eski cumhurbaşkanlarından farklı olarak Ahmedinejad, bölgeye dair farklı bir bakış açısına sahip. Ahmedinejad'ın, İran'ın Suriye sorununa müdahalesine Esad rejimi karşıtı gösterilerin başlamasından itibaren karşı çıkan nadir İranlı yetkililer arasında olduğu belirtiliyor. Ancak orduya Beşşar Esad'ın düşüşünü önlemek için harekete geçme emrini veren kişi Dini Lider'di.

fazla oku

Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field)

Bölgedeki ülkelere, özellikle Suudi Arabistan'a karşı diğer İranlı üst düzey yetkililerin kullandığı sert söylemin aksine Ahmedinejad, yakın zamanda Suudi Veliaht Prens Muhammed bin Selman'a bir mektup göndererek bölgedeki gerginliklerin azaltılmasını hedefleyen doğrudan müzakereler talep etti.

Ahmedinejad, bu röportajda önceliğin yumuşamaya verilmesi ve Suudi Arabistan'la dış müdahaleye karşı olumlu ilişkiler kurulması gerektiği görüşünü sürdürüyor.

İran'ın siyasi arenasında Ahmedinejad'ın ismi her zaman tartışmalara yol açtı. Bu durum kısmen kendi farklı performans ve tutumundan, kısmen de medyayla olan özel ilişkisinden kaynaklanıyor. Ancak İran'ın eski cumhurbaşkanı, zaman geçtikçe kişilerin de değiştiği noktasında ısrarcı.

Ahmedinejad, Independent Farsça Yayın Yönetmeni Camelia Entekhabifard'a verdiği canlı Instagram mülakatında, İran'ın iç ve uluslararası siyaseti, Korona pandemisi, İran ve ABD'deki başkanlık seçimleri hakkında konuştu.

Sayın Ahmedinejad; bazı analistler, İslam Cumhuriyetinin nükleer silah ve füze programlarının yanı sıra komşularıyla, özellikle de Suudi Arabistan'la olan sorunlarını, İran'ın dünyanın geri kalanıyla ilişkilerini normalleştirmesinin önünde bir engel olarak değerlendiriyor. Suudi Arabistan'ı defalarca ziyaret ettiniz, Mekke Konferansında Kral Abdullah'ın konuğu oldunuz. O zamanlar ikili ilişkilerin iyileşme yolunda olduğu görülüyordu. İran cumhurbaşkanlarının Suudi Arabistan'la ilişkilerini son 41 yılda geliştirmesini önleyen engeller neler?

Sizin de söylediğiniz gibi, İran'ın Suudi Arabistan'la ilişkileri çok önemli ve bölgemizin meselelerinde belirleyici bir faktör. Bu ilişkinin doğası, dünya meselelerini de büyük ölçüde etkiliyor. Karşılıklı ilişkiyi kötü yönde etkileyen iki sorun var. Birincisi, rekabet unsuru. Rekabete boyun eğdiğimiz her yerde, ikimiz de bunun darbesini aldık. Bunun bedelini bölge de ödedi. Bu tür rekabetlerde kazanan yoktur; sadece kaybedenler olur. Bu rekabetler yapıcı işbirliğine, dostluk ve kardeşlik ilişkilerine dönüşmelidir. Bu, her iki ülkenin, bölgenin ve genel olarak dünyanın yararına olacaktır.

Diğer sorunsa diğer ülkelerin bölgeye müdahalesi. İlişkilerimizin önemli bir kısmı başkalarından etkileniyor. Her iki tarafın da rekabeti kesin biçimde işbirliğine ve dostluğa dönüştürmeye karar vermesi ve başka hiçbir oyuncunun ikili ilişkilerimize karışmasına izin vermemesi gerektiğini düşünüyorum.

Farklılıklarımızdan çok daha ortak noktamız var. Suudi Arabistan'ı defalarca ziyaret ettim, Körfez İşbirliği Konseyi’ne katıldım, tüm Körfez ülkelerini gezdim ve herkese dostluk elimi uzattım. Kardeşlik ilişkilerimizi güçlendirmeye ve geliştirmeye çalıştık, onlarla işbirliğini pekiştirdik. Ancak her iki taraftaki hatalar ilişkileri yeniden soğuttu.

Bu, İslam Cumhuriyeti başta Suudi Arabistan olmak üzere bölge hükümetleriyle ilişkisini pekiştirene kadar İran ile Batı arasındaki ilişkilerin engellerle karşılaşacağı anlamına mı geliyor? İran'ın mevcut tecritten çıkması için hangi stratejiyi öneriyorsunuz?

Eğer İran'ın dış ilişkileri, bölge ülkeleriyle olan ilişkilerine rehin düşmüşse, bu durum başkalarının bizim bölgesel ilişkilerimize müdahalesine neden olacaktır. Binlerce yıldır yan yana yaşayan kardeşleriz. Şimdi, başkalarının ne düşündüğüne ve diğer ülkelerin bölgemiz için ne planladığına bakmadan bir arada yaşamalıyız.

İran'ın komşularıyla ilişkileri konusunda ne gibi endişeleri var?

Herhangi bir endişe yok. Sadece geçmiş sorunlarımızı bir kenara bırakıp omuz omuza durmalı, kardeşçe ellerimizi birbirimize uzatmalı ve sorunları çözmeliyiz.

Bölgedeki Arap hükümetleriyle İsrail arasındaki ilişkilerin normalleşmesi hakkındaki görüşleriniz nelerdir? Bu durum, İran'la ilişkilerinde herhangi bir iyileşme konusunda yaşadıkları hayal kırıklığından kaynaklanıyor olabilir mi? Bölgedeki son gelişmeleri İsrail bağlamında nasıl değerlendiriyorsunuz?

Burada iki husus var. Sorunlarımızı başkalarıyla ilişkilendirme niyetinde olduğumuz müddetçe böyle sorunlar her zaman var olacaktır. Bu ülkelerin İsrail'le diplomatik ilişki kurmuş olması çok önemli değil. Onlardan evvel, Güvenlik Konseyi’nin ana bileşenlerini şekillendiren ve veto hakkına sahip olanlar da dahil aynı şeyi yapan birçok ülke oldu. Sorun çözülmedi. Filistin sorunu Filistinlilere ait bir iç meseledir. Sonuçta orası, kendini yönetme hakkı isteyen insanların yurdu. Mülteciler de var. Kendi egemen yönetimlerine sahip olmak istiyorlar. Bu sorunların ele alınması gerekiyor. Bazı komşularımız, böyle bir adımın İran düşünülerek atıldığını söylüyor olabilir. Bu, durumun çözümüne yardımcı olmaz. Koşullar ne olursa olsun komşuyuz. Bunu ortadan kaldıramaz veya coğrafi haritadan silemezsiniz. Kardeşler ve dostlar olarak birlikte yaşamak dışında seçeneğimiz yok. Sonuç olarak, bu önemli yola kim adım atarsa, isminin tarihe iyi bir şekilde geçeceğini düşünüyorum.

Günün sıcak konusu ABD başkanlık seçimleri. Başkan seçilen Joe Biden, Obama yönetimi boyunca Başkan Yardımcısıydı, yıllarca ABD Senatosu’nun Dış İlişkiler Komitesi Başkanlığını yürüttü, bölgeyi biliyor ve Ortadoğu'daki bazı krallar ve liderlerle kişisel dostluğu bulunuyor. Kendi yönetimindeki politikalardan birinin bölgedeki gerginliğin azaltılması olacağını açıkça söyledi. Belki de İran'ın Biden yönetiminde fırsatlar bulacağını söyleyebiliriz. Bu fırsatı, ABD'nin İran halkına yönelik yaptırımlarını azaltmak ve ikili ilişkileri iyileştirmek amacıyla kullanmak için İranlı politikacılara ne tür tavsiyeleriniz var? Bunun gerçekçi bir şansı var mı? Görüşleriniz ve İranlı yetkililere tavsiyeleriniz nelerdir?

ABD dış politikasına kimin karar verdiği kapsamlı bir sorudur. Başkanların bu tür politikaların oluşumunda önemli bir role sahip olduğunu düşünmüyorum, varsa da sınırlıdır. Bu politikalar değişmeli.

Sonrasında komşuluk ilişkileri sorunu geliyor. Kimse gerilimi hoş karşılamaz, ancak binlerce kilometre ötedeki yabancı bir elin mevcut gerilimleri hafifletmesini ummak, tarihin hiçbir zaman çözümü amaçlamadıklarını gösterdiği aynı dış unsurlara fırsat veriyor. Aksine, sorunları sürekli biçimde arttırmaya çalıştılar.

Bizler komşuyuz ve (Beyaz Saray'da) kimin ikamet ettiğine bakmadan farklılıklarımızı aramızda çözmeliyiz. (Sorunlarımızı çözmek için) başka birisinin gelmesini mi beklemeliyiz? Bu başka birisi neredeyse kesinlikle kendi çıkarına göre hareket edecektir. Neticede bölgemiz Amerikan silahlarının ana pazarlarından biri. Silahlar ve teçhizatlar ne için? Silahlar yumuşama amaçlı değildir. Silahları satmak için gerilimler olması gerekiyor. Gerçekten barış istiyorlarsa, ilk önce silah satmamalılar ve ikincisi, işimize karışmamalılar. Farklılıklarımızı kendi aramızda çözeriz. Biz kardeşiz, arkadaşız, aynı kültürü paylaşıyoruz, aynı bölgede yaşıyoruz ve komşuyuz.
 


Hangi çözümü öneriyorsunuz?

İran ile Suudi Arabistan rekabetlerini bir kenara bırakmalı ve dış unsurlara müdahale fırsatı vermemeli. Mevcut sorunların çözümü için inisiyatifi hangi taraf alırsa, bölge halkına ve dünya halkına büyük hizmet vermiş olacak.

Bu durumda, İran'ın nükleer silah ve füze programlarıyla ilgili sorunları çözmek dışında dış politika önceliğinin İslam Cumhuriyeti ve Suudi Arabistan arasındaki farklılıkların ortadan kaldırılması olması gerektiğine inanıyor musunuz?

Bunu uluslararası meselelere bağlamayın. Suudi Arabistan'la her koşulda dostane ilişkiler sürdürmeliyiz. Farklılıklarımız her iki ülkenin de zararına işliyor. Ne Suudi Arabistan ne de İran mevcut açmazdan fayda gördü. Suudi Arabistan'la mevcut sorunların çözümü halinde, diğer Körfez ülkeleriyle askıda kalan sorunlar da çözülecektir.

İran’ın mevcut ABD yaptırımlarından çıkışı için nasıl bir çözüm öneriyorsunuz? ABD başkanlığı 20 Ocak'ta değişecek ancak Trump, başkanlığının kalan 70 gününde İran'a karşı yeni yaptırımlar açıkladı. İran hükümetine, yaptırımların halk üzerindeki baskısını hafifletmesi için ne gibi önerileriniz var?

Zaman içinde üreteceğim önerilerim var.

Bize şimdi söyleyemez misiniz?

(Açıklamak için) henüz çok erken olduğuna inanıyorum.

Ruhani, yönetimdeki kalan aylarında nükleer anlaşmayı yeniden canlandırabilir mi?

Bunu halka sormalısınız.

İranlıların bugün karşı karşıya olduğu sorunları nasıl görüyorsunuz? Bunlar ABD yaptırımlarının ya da Ruhani hükümetinin performansının sonucu mu?

Bence birlikte hareket ediyorlar ve ikisi de aynı paketin parçası.

Yaptırımlarla birlikte hareket ettiğine inandığınız hükümet tarafında ne tür eksiklikler görüyorsunuz?

Birleşik bir proje yürütülüyor. İki ayrı proje yok.

Yeni ABD yönetiminin ilk birkaç ayında İran kendi cumhurbaşkanlığı seçimini yapacak. Aday olacak mısınız?

Bu konuda şimdiye kadar bir fikir beyan etmedim.

Peki şimdi bir fikir belirtmek istemiyor musunuz?

Ben her zaman ülkemin ve halkımın hizmetinde oldum.

Seçime katılmak istemezseniz, belli bir adayı destekler miydiniz?

Bu konuda henüz bir görüşüm yok. Seçimden evvel dikkate almamız gereken daha önemli ulusal ve uluslararası sorunlar olduğunu düşünüyorum.

Hangi sorunlar?

Dünya ve onunla birlikte İran da hızlı hareket ediyor. Sabırlı olmak zorundayız.

İki başkanlık dönemi arasında tutumunuzu çok değiştirmiş görünüyorsunuz, bu doğru mu? Eğer doğruysa, bunu nasıl yorumlamak gerekir?

İnsanlar değişmeli. Hiç kimse hayatı boyunca aynı kalabilir mi? İnsanlar büyür, bilgilerinin, anlayışlarının, derinliklerinin ve değerlerinin büyüklüğü değişir. İnsanlar büyümeli ve mükemmelliğe doğru ilerlemelidir. Kendim için, bu doğrultuda hareket etme hakkımı saklı tutuyorum.

Suudi Veliaht Prens Muhammed bin Selman'a bir mektup yazdınız ve iki ülke arasındaki mevcut farklılıkları çözmek için Suudi Arabistan'da bir görüşme talebinde bulundunuz. Selman mektubunuzu aldı mı? Kendisiyle başka yazışmanız oldu mu? Mesajınızı Veliaht Prens'e iletmek için Birleşmiş Milletler hangi adımları attı?

Yazdığım mektupların tamamı yayımlandı. Mektubum Yemen'le ilgiliydi, Suudi Arabistan'daki bir toplantıyla değil ama hâlâ onlardan haber bekliyorum. (Mektubun) konusu Yemen'di. Ülke zor bir durumun pençesinde; insanlar baskı altında, kadınlar ve çocuklar öldürülüyor, tıbbi tesis yok, yoksulluk var ve ülkenin altyapısı yok ediliyor. Ülkenin yok edilmesi için kullanılan kaynaklar, inşası ve gelişimi için kullanılabilir, savaş dostluğa ve işbirliğine dönüşebilirdi. Ekselansları Bin Selman ve Sayın Bedreddin'e (Yemen'in Ensarullah lideri) mektubumda, kendilerini uzlaşmaya ve anlayışa davet ettim.

Belirli bir yanıt aldınız mı?

Bazıları yanıt verdi, diğerlerini halen bekliyoruz.

ABD başkanlık seçimleri ve oradaki mevcut çatışmalar hakkındaki görüşleriniz nelerdir? Bu seçimle İran'daki 2009 cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrası protestolar arasında benzerlikler görüyor musunuz?

ABD seçimleri hakkında hiçbir fikrim yok çünkü bu Amerikalıların meselesi. Konunun peşine düşmeleri gerekiyor ve halkın iradesi galip gelmeli. Ancak ABD'deki gelişmeleri izleyerek ana yönetim içinde perde arkasında farklılıklar olduğunu söyleyebilirim. Gördüğümüz şey, egemen sınıf içi çatışmanın sonucudur.

İran'ın Suriye'ye müdahalesi hakkında düşünüyorsunuz? Dünya genelinde 12 milyon Suriyeli mülteci var ve yaklaşık 10 milyon kişi Beşşar Esad'ın yönetimini kabul etmiyor. İran'ın bölge meselelerine müdahalesini onaylıyor musunuz yoksa İran kaynaklarını ülkedeki halkı için harcayabilirdi diye mi düşünüyorsunuz?

Bu hususu defalarca açıkladım. Onlara başvurabilirsiniz… Temelde ulusların kendi kaderlerini belirleme hakkına sahip olduğuna ve görüş ayrılığı olan her yerde bunun çoğunluk kararına bırakılması gerektiğine inanıyorum. Savaş ve çatışmalar çözüm değil. Sorunları yalnızca derinleştirir ve daha karmaşık hale getirebilirler. Bu, tüm dünya halklarının hakkıdır. Amerika'da, Suriye'de, İran'da, Afrika'da ya da Asya'da olsun, (bir bölgenin veya bir ülkenin) kaderini belirleme hakkı o ülke halkına aittir. Savaş ve çatışma için hiçbir neden var olmamalıdır. Bu Suriye'de de geçerli. Temelde müdahaleye karşıyım.

Seyahat etmeniz yasak mı?

Nereye?

İran dışına?

Hayır, yasak yok. Neden olsun?

Demek istediğim, yabancı ülkelere seyahat etmek isterseniz, herhangi bir sınırlama veya engelle karşılaşır mısınız?

Hayır, şimdiye kadar herhangi bir sınırlamayla karşılaşmadım.

İran'daki Korona pandemisi ve Ruhani'nin hastalıkla mücadele edememesiyle ilgili mevcut durumu nasıl değerlendiriyorsunuz? İran, pandeminin ilk dalgasını kontrol altında tutamayan dünyadaki birkaç ülke arasında yer alıyor. Halk ve hükümet için ne gibi tavsiyeleriniz var?

Koronanın laboratuvarda üretilen ve siyasi amaçlarla dünyaya yayılan bir virüs olduğu aşikar. Dünyayı son 100 yıldır yönetenlerin, stratejilerinin artık işe yaramadığı sonucuna vardığına inanıyorum. Temel değişiklikler yapmak zorundalar. Koronavirüsünün yayılmasının hedeflerinden biri de bu değişikliklere kılıf sunmak, yani bu değişikliklere zemin hazırlamak. Dünyaya verdikleri talimatlar belirsiz ve çelişkili. Bu talimatları izleyen ülkeler sorunlarla karşılaşıyor. İran'daki temel sorunun, pandemi yönetiminin DSÖ'nü yayımladığı ilkelere göre yapılması olduğuna ve bunun da İran'ın pandeminin yönetiminde karşılaştığı ciddi sorunların nedenini teşkil ettiğine inanıyorum.

Bunun için ne tavsiye edersiniz?

Koronavirüsü tedavi edecek ilaçları hızla üretebilecek bilim insanlarımız ve uzmanlarımız var. Halka ve kuruluşlara pandeminin üstesinden gelmemizi sağlayacak basit sağlık rehberliği de sağlayabilirler.


 

independentpersian.com/node/97916

Independent Türkçe için çeviren: Kerim Çelik

DAHA FAZLA HABER OKU